Με κομμένη την ανάσα παρακοολουθεί ο πλανήτης τις διαπραγματέυσεις για τη λήξη του πολέμου στην Ουκρανία. Ουκρανία, Ρωσία και οι μεγάλες δυνάμεις της Δύσης παίζουν ένα επικίνδυνο παιχνίδι διπλωματίας, τελεσιγράφων και απειλών, με το μέλλον εκατομμυρίων ανθρώπων να κρέμεται από μια λεπτή κλωστή.
Στο επίκεντρο αυτής της γεωπολιτικής καταιγίδας, ο Ουκρανός πρόεδρος Βολοντίμιρ Ζελένσκι, μαζί με τους Ευρωπαίους συμμάχους του, δεν αποδέχονται τις αμερικανικές προτάσεις, που όπως σηλώνουν σημαίνουν παράδωση στη Ρωσία ανευ όρων. Ο Ζελένσκι ζητά την αποκατάσταση των συνόρων της Ουκρανίας πριν από το 2014 – μια θέση που ο Αμερικανός υπουργός Άμυνας Πιτ Χέγκσεθ χαρακτήρισε «φαντασίωση» τον περασμένο Φεβρουάριο.
Απέναντι του, η κυβέρνηση Τραμπ, οργισμένη και εξαιρετικά ανυπόμονη ενδιφέρεται κυρίως για το τέλος του πολέμου,. Με τελεσίγραφα πιέζει για εδαφικές παραχωρήσεις, ενώ η Μόσχα περιμένει τον απεσταλμένο του Τραμπ, Στιβ Γουίτκοφ, για έναν νέο γύρο συνομιλιών που θα μπορούσε να αλλάξει τον χάρτη της Ευρώπης – ή να βυθίσει τον κόσμο σε ακόμα μεγαλύτερο χάος.
Το Τελεσίγραφο που Παγώνει το Αίμα
Η ένταση κλιμακώνεται καθώς ο Αμερικανός αντιπρόεδρος Τζέι Ντι Βανς, από την Άγκρα της Ινδίας, έριξε μια διπλωματική βόμβα: «Η Μόσχα και το Κίεβο πρέπει να συμφωνήσουν τώρα, αλλιώς οι ΗΠΑ θα αποσυρθούν από τη διαδικασία», δήλωσε με τόνο που δεν άφηνε περιθώρια για παρερμηνείες. Η πρόταση της Ουάσινγκτον, όπως αποκάλυψε ο ειδησεογραφικός ιστότοπος Axios, είναι σκληρή και αμείλικτη: de facto αναγνώριση του ρωσικού ελέγχου σε σχεδόν όλες τις περιοχές που κατέλαβε η Ρωσία από το 2022, de jure αναγνώριση της Κριμαίας ως ρωσικού εδάφους και δέσμευση ότι η Ουκρανία δεν θα ενταχθεί ποτέ στο ΝΑΤΟ. Για τον Ζελένσκι, αυτό δεν είναι πρόταση – είναι τελεσίγραφο που ισοδυναμεί με παράδοση.
Η κυβέρνηση Τραμπ, φανερά εκνευρισμένη με την άρνηση του Ζελένσκι να υποκύψει, έχει φτάσει στα όριά της. Ο ίδιος ο Ντόναλντ Τραμπ, που είχε υποσχεθεί προεκλογικά να επιλύσει τον πόλεμο σε 24 ώρες, προειδοποίησε την περασμένη εβδομάδα ότι είναι έτοιμος να εγκαταλείψει τις προσπάθειες αν δεν υπάρξει άμεση πρόοδος.
«Έχουμε δώσει μια ξεκάθαρη πρόταση», δήλωσε ο Βανς. «Ή λένε “ναι” ή αποχωρούμε . Ο χρόνος τελειώνει». Η απειλή της αμερικανικής αποχώρησης κρέμεται σαν σκοτεινός ίσκιος πάνω από τις διαπραγματεύσεις, με τον κόσμο να αναρωτιέται: τι θα συμβεί αν οι ΗΠΑ αφήσουν την Ουκρανία στο έλεος της Ρωσίας;
Η Ευρώπη ανάμεσα στην Αλληλεγγύη και την Απελπισία
Οι Ευρωπαίοι σύμμαχοι της Ουκρανίας, με επικεφαλής τη Γαλλία και τη Βρετανία, αντιστέκονται σθεναρά στο σχέδιο Τραμπ. «Ο σεβασμός της εδαφικής ακεραιότητας της Ουκρανίας και ο ευρωπαϊκός της προσανατολισμός είναι αδιαπραγμάτευτα», δήλωσε η γαλλική προειδοποιεί ότι η αποδοχή της πρότασης Τραμπ θα έδινε στη Ρωσία τα θεμέλια για να ανασυνταχθεί και να επιστρέψει με μεγαλύτερη βία. «Ο λαός μας δεν θα δεχτεί μια παγωμένη σύγκρουση που μεταμφιέζεται σε ειρήνη», τόνισε με ανάρτηση στο Χ.
Ο Πούτιν και τα πιόνια του παιχνιδιού
Στη Μόσχα, ο Βλαντίμιρ Πούτιν παρακολουθεί τις εξελίξεις με την ψυχραιμία ενός σκακιστή που γνωρίζει ότι κρατάει τα πιόνια του παιχνιδιού. Σύμφωνα με τη βρετανική εφημερίδα Financial Times, ο Ρώσος πρόεδρος πρότεινε στον απεσταλμένο του Τραμπ, Στιβ Γουίτκοφ, κατά τη συνάντησή τους στην Αγία Πετρούπολη στις αρχές Απριλίου, να «παγώσει» η γραμμή του μετώπου στις σημερινές της θέσεις. Αυτό θα σήμαινε ότι η Ρωσία θα εγκατέλειπε τη διεκδίκηση του συνόλου των περιοχών Ντονέτσκ, Λουγκάνσκ, Χερσώνας και Ζαπορίζια, κρατώντας ωστόσο τον έλεγχο της Κριμαίας και μεγάλων τμημάτων των κατεχόμενων εδαφών. Ως αντάλλαγμα, ο Πούτιν απαιτεί την επίσημη αναγνώριση της Κριμαίας ως ρωσικού εδάφους και τη δέσμευση ότι η Ουκρανία δεν θα ενταχθεί στο ΝΑΤΟ – όροι που το Κίεβο θεωρεί απαράδεκτους.
Οι παγίδες της πρότασης Πούτιν
Η πρόταση του Πούτιν, αν και φαινομενικά συμβιβαστική, κρύβει παγίδες. Πηγές από το Κίεβο χαρακτηρίζουν το σχέδιο «ευνοϊκό για τη Ρωσία», υποστηρίζοντας ότι δίνει στη Μόσχα ξεκάθαρα κέρδη, ενώ αφήνει την Ουκρανία με αόριστες υποσχέσεις. «Η Ρωσία παίρνει την Κριμαία, τις κατεχόμενες περιοχές και εγγυήσεις για το ΝΑΤΟ, ενώ εμείς μένουμε με λόγια», δήλωσε πηγή προσκείμενη στην ουκρανική κυβέρνηση. Η δυσπιστία προς τη Μόσχα είναι διάχυτη, καθώς πολλοί φοβούνται ότι μια «παγωμένη» σύγκρουση θα δώσει στη Ρωσία χρόνο να ανασυνταχθεί για μελλοντικές επιθέσεις.
Τραμπ: Ειρήνη ή Παράδοση;
Η αμερικανική πρόταση, όπως παρουσιάστηκε σε ένα έγγραφο μιας σελίδας στο Παρίσι την περασμένη εβδομάδα, χαρακτηρίζεται από τον Λευκό Οίκο ως «η τελική προσφορά» του Τραμπ. Το σχέδιο περιλαμβάνει:
Για τη Ρωσία:
De jure αναγνώριση της Κριμαίας ως ρωσικού εδάφους.
De facto αναγνώριση του ελέγχου της στις κατεχόμενες περιοχές του Λουχάνσκ, Ντονέτσκ, Χερσώνας και Ζαπορίζια.
Δέσμευση ότι η Ουκρανία δεν θα ενταχθεί στο ΝΑΤΟ.
Άρση των κυρώσεων που επιβλήθηκαν από το 2014.
Ενισχυμένη οικονομική συνεργασία με τις ΗΠΑ, ιδιαίτερα στον ενεργειακό τομέα.
Για την Ουκρανία:
Μια «ισχυρή εγγύηση ασφαλείας» από ευρωπαϊκές χώρες, χωρίς σαφή συμμετοχή των ΗΠΑ.
Επιστροφή ενός μικρού τμήματος της περιφέρειας του Χάρκοβο.
Ελεύθερη διέλευση του ποταμού Δνείπερου.
Αόριστες υποσχέσεις για αποζημιώσεις και βοήθεια στην ανοικοδόμηση.
Διαχείριση του πυρηνικού σταθμού της Ζαπορίζια από τις ΗΠΑ, με την ενέργεια να μοιράζεται μεταξύ Ουκρανίας και Ρωσίας.
Το σχέδιο προβλέπει επίσης μια συμφωνία ΗΠΑ-Ουκρανίας για τα ορυκτά, που θα υπογραφεί την Πέμπτη, καθώς και το «πάγωμα» της γραμμής του μετώπου, όπως πρότεινε ο Πούτιν. Ωστόσο, η απουσία σαφών εγγυήσεων για την Ουκρανία και η έλλειψη αμερικανικής συμμετοχής στην ειρηνευτική δύναμη έχουν προκαλέσει έντονες αντιδράσεις στο Κίεβο.
Υποβαθμίζουν τις συνομιλίες στο Λονδίνο οι ΗΠΑ
Καθώς οι συνομιλίες στο Λονδίνο συνεχίζονται, η απουσία του Αμερικανού υπουργού Εξωτερικών Μάρκο Ρούμπιο έχει ρίξει βαριά σκιά στις διαπραγματεύσεις. Η υποβάθμιση του επιπέδου των συνομιλιών, σε συνδυασμό με τις απειλές του Τραμπ για αποχώρηση, έχει δημιουργήσει μια αίσθηση επείγουσας κρίσης. Οι Ευρωπαίοι, παρόλο που προσπαθούν να κρατήσουν την Ουκρανία στο πλευρό τους, γνωρίζουν ότι χωρίς την υποστήριξη των ΗΠΑ, οποιαδήποτε ειρηνευτική δύναμη θα είναι καταδικασμένη σε αποτυχία.
