Μια νέα εποχή για την ευρωπαϊκή άμυνα διαφαίνεται στον ορίζοντα, καθώς τα κράτη-μέλη της ΕΕ εξετάζουν τη δημιουργία ενός κοινού ταμείου ύψους 500 δισεκατομμυρίων ευρώ. Η πρωτοβουλία αυτή, που αποκαλύφθηκε από τους Financial Times, στοχεύει στην ενίσχυση της στρατηγικής αυτονομίας της Ευρώπης μέσω κοινών αμυντικών επενδύσεων. 

Το σχέδιο προβλέπει εθελοντική συμμετοχή των κρατών-μελών και τη δυνατότητα χρηματοδότησης μέσω έκδοσης ομολόγων, ενώ σημαντικό ρόλο αναμένεται να διαδραματίσει η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων.

Δομή και λειτουργία του Ταμείου

Το προτεινόμενο ταμείο θα λειτουργεί με εγγυήσεις από τις συμμετέχουσες χώρες, παρακάμπτοντας τους περιορισμούς για τη χρηματοδότηση στρατιωτικών δαπανών με κοινά κονδύλια. Η διαχείριση προβλέπεται να ανατεθεί στην Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων, ενώ το σχήμα θα είναι ανοιχτό και σε χώρες εκτός ΕΕ, όπως το Ηνωμένο Βασίλειο και η Νορβηγία. 

Η εθελοντική φύση της συμμετοχής διασφαλίζει ότι παραδοσιακά ουδέτερες χώρες, όπως η Αυστρία και η Ιρλανδία, δεν θα αποτελέσουν εμπόδιο στην υλοποίησή του.

Ελληνική πρωτοβουλία και υποστήριξη

Η Ελλάδα έχει διαδραματίσει καθοριστικό ρόλο, έχοντας υποστηρίξει ενεργά και εξ αρχής την ανάγκη ευρωπαϊκής χρηματοδότησης για την ενίσχυση των αμυντικών δυνατοτήτων της ΕΕ. Το προτεινόμενο σχέδιο ευθυγραμμίζεται σε μεγάλο βαθμό με τις προσπάθειες της χώρας για δραστική αύξηση των ευρωπαϊκών επενδύσεων στον τομέα της στρατηγικής αυτονομίας.

Στις δηλώσεις του στους Financial Times, ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης επισήμανε πως ενώ οι πρώτες κρούσεις που έκανε ο ίδιος και άλλοι ηγέτες για συνεργασία σε ευρωπαϊκό επίπεδο έλαβαν αρχικά “χλιαρή απάντηση”, πλέον αισθάνεται ότι υπάρχει μια “ανανεωμένη αίσθηση επείγοντος”. Όπως χαρακτηριστικά ανέφερε: “Yπάρχει μία όλο και ευρύτερη συναντίληψη ότι χρειάζεται να δαπανούμε περισσότερα στην άμυνα, ίσως έχει έρθει η ώρα να ιδρύσουμε έναν κοινό ευρωπαϊκό μηχανισμό για τη χρηματοδότηση έργων κοινού ενδιαφέροντος”.

Προκλήσεις και επόμενα βήματα

Παρά την υποστήριξη από χώρες όπως η Ολλανδία, η Φινλανδία και η Δανία, η επιτυχία του εγχειρήματος εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τη στάση της Γερμανίας. Σύμφωνα με διπλωματικές πηγές, οι διαβουλεύσεις βρίσκονται σε προχωρημένο στάδιο, αλλά η τελική θέση του Βερολίνου θα διαμορφωθεί μετά τις ομοσπονδιακές εκλογές τον Φεβρουάριο. 

Το ταμείο, εφόσον υλοποιηθεί, θα μπορούσε να χρηματοδοτήσει κρίσιμα έργα ευρωπαϊκής αεράμυνας και άλλες στρατηγικές επενδύσεις.