Κατά την εποχή των εξαιρετικά χαμηλών επιτοκίων, το χρηματιστήριο της Τουρκίας είχε εξελιχθεί σε καταφύγιο για τους κατοίκους που ήθελαν να προστατεύσουν τις αποταμιεύσεις τους από την εκρηκτική άνοδο του πληθωρισμού, που άγγιξε το 80%. Ωστόσο, η αυστηρότερη νομισματική πολιτική της κυβέρνησης, που φαίνεται να συνεχίζεται και το 2024, προκαλεί ήδη αισθητές μεταβολές στην αγορά.
Η Στροφή προς τις Μετοχές
Η ιδέα πίσω από την εκρηκτική ανάπτυξη του χρηματιστηρίου ήταν απλή: οι καταθέσεις με μονοψήφια επιτόκια δεν μπορούσαν να ανταγωνιστούν τη δραματική αύξηση των τιμών. Έτσι, πολλοί Τούρκοι επένδυσαν σε μετοχές, προσδοκώντας ότι τα κεφάλαιά τους θα παραμείνουν ασφαλή. Σημαντική αύξηση παρατηρήθηκε στον δείκτη Borsa Istanbul All Shares, ο οποίος εκτοξεύθηκε κατά 440% από το 2021, εν μέσω μιας περιόδου αστάθειας και αβεβαιότητας στην οικονομία της Τουρκίας. Η θεαματική αυτή ανάπτυξη προήλθε από την εισροή κεφαλαίων των εγχώριων επενδυτών, οι οποίοι αναζητούσαν ασφαλέστερες εναλλακτικές λύσεις για να προστατεύσουν τις αποταμιεύσεις τους από τον εκρηκτικό πληθωρισμό, που ξεπέρασε το 80%.
Ο αριθμός των ατομικών λογαριασμών μετοχών τριπλασιάστηκε, φτάνοντας τα 8,6 εκατομμύρια, γεγονός που σημαίνει ότι σχεδόν ένα στα τρία τουρκικά νοικοκυριά έχει πλέον επενδύσει σε μετοχές. Αυτός ο ραγδαίος πολλαπλασιασμός των επενδυτών, συμπεριλαμβανομένων πολλών που δεν είχαν προηγούμενη εμπειρία στις χρηματοοικονομικές αγορές, οδήγησε σε μία “επενδυτική έκρηξη” που άλλαξε τη φυσιογνωμία της αγοράς. Οι Τούρκοι, πολλοί από τους οποίους πείστηκαν από τη δυναμική των μετοχών, θεώρησαν ότι η συμμετοχή τους στο χρηματιστήριο θα τους παρείχε τη δυνατότητα να αντισταθμίσουν τις απώλειες από τον πληθωρισμό και να επιτύχουν θετικά κέρδη.
Αξιοσημείωτο είναι επίσης ότι η αύξηση αυτή οδήγησε σε μεγάλη κινητικότητα στο χρηματιστήριο, με τις μετοχές πολλών τομέων να επωφελούνται, όπως οι τεχνολογικές, οι καταναλωτικές και οι κατασκευαστικές επιχειρήσεις. Παράλληλα, η αύξηση της δημοτικότητας του χρηματιστηρίου τράβηξε την προσοχή ακόμη και των νεότερων επενδυτών, οι οποίοι χρησιμοποιούσαν εφαρμογές και διαδικτυακές πλατφόρμες για την αγορά μετοχών.
Αυτή η κατάσταση δημιούργησε ένα νέο τοπίο στο χρηματιστήριο της Τουρκίας, αλλά ταυτόχρονα, η απότομη αύξηση του αριθμού των επενδυτών έχει προκαλέσει ανησυχίες για την υπερβολική κερδοσκοπία και την απουσία ρυθμιστικού πλαισίου που να μπορεί να προστατεύσει τους επενδυτές από τις πιθανές διακυμάνσεις της αγοράς.
Ο Δρόμος Προς την Κανονικοποίηση
Ωστόσο, η ροή των κεφαλαίων προς το χρηματιστήριο φαίνεται να φθίνει, καθώς ο Πρόεδρος Recep Tayyip Erdogan άλλαξε στρατηγική μετά την επανεκλογή του, υιοθετώντας πιο ορθόδοξες πολιτικές. Με την αύξηση των επιτοκίων στο 50% και την πρόβλεψη για διατήρησή τους υψηλά, η ελκυστικότητα των μετοχών μειώνεται. Από τον Μάιο, οι μη κάτοικοι αποσύρονται σταδιακά, πουλώντας μετοχές αξίας 3,2 δισεκατομμυρίων δολαρίων.
Η πτώση των μετοχών μικρομεσαίων εταιρειών, που προτιμώνται από εγχώριους επενδυτές, είχε ήδη αρχίσει προτού οι πωλήσεις επεκταθούν και στις πιο σταθερές μετοχές. Ο δείκτης των πρόσφατα εισηγμένων εταιρειών παρακολουθεί πλέον τον ευρύτερο δείκτη, κάτι που δεν είχε συμβεί τα τελευταία έξι χρόνια.
Ο Ρόλος των Επενδυτών και οι Προκλήσεις της Αγοράς
Η ρυθμιστική αρχή της αγοράς στην Τουρκία έχει προειδοποιήσει τους επενδυτές να είναι προσεκτικοί και να μην ακολουθούν αβέβαιες συμβουλές από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Οι ιδιώτες επενδυτές φαίνεται να έχουν διαμορφώσει μη ρεαλιστικές προσδοκίες για τις μετοχές, με πολλούς να απογοητεύονται τώρα από την πραγματικότητα.
«Όταν οι επενδύσεις με βάση τα επιτόκια έγιναν εναλλακτική επιλογή για την αντιστάθμιση του πληθωρισμού, η πίστη στις τουρκικές μετοχές άρχισε να φθίνει», σημειώνει ο Burak Cetinceker, διαχειριστής κεφαλαίων. Η επιβράδυνση της οικονομικής ανάπτυξης και η πτώση των εταιρικών κερδών ενισχύουν αυτόν τον «φυσικό κύκλο» που παρατηρείται στην αγορά.
Μια Αβέβαιη Πορεία
Καθώς η τουρκική οικονομία αντιμετωπίζει προκλήσεις και ο δρόμος προς την κανονικοποίηση φαίνεται γεμάτος εμπόδια, οι επενδυτές αναρωτιούνται: Μπορεί το χρηματιστήριο να ανακάμψει; Θα μπορέσουν οι τοπικοί επενδυτές να προσαρμοστούν στις νέες συνθήκες; Ή μήπως θα βυθιστούν ακόμα πιο βαθιά σε μια κρίση εμπιστοσύνης; Η απάντηση σε αυτά τα ερωτήματα θα κρίνει την πορεία του χρηματιστηρίου και την οικονομία της Τουρκίας στο μέλλον.
