Τον κώδωνα του κινδύνου κρούουν οι επιστήμονες, καθώς ο πληθυσμός των πλατάνων στην Ελλάδα βρίσκεται σε οριακό σημείο.

Τα πλατάνια κινδυνεύουν με οριστικό αφανισμό καθώς ο μύκητας που τα κατατρώει και εξαπλώνεται ραγδαία μετρά ήδη δύο δεκαετίες από τον εντοπισμό του στη Μεσσηνία το 2003.

Σύμφωνα με τους επιστήμονες το πρόβλημα έχει λάβει ανεξέλεγκτες διαστάσεις και η μόνη περιοχή που δεν έχει ταυτοποιηθεί η ασθένεια να εκτείνεται από το όρια του νομού Θεσσαλονίκης έως τα ανατολικά σύνορα της χώρας.

Όπως αποκαλύπτεται στη μελέτη του Ινστιτούτου

(Ι.Μ.Δ.Ο.) που είναι το επίσημο εθνικό εργαστήριο για την ασθένεια αυτή:

• Σε αρκετές περιοχές της Πελοποννήσου και της Ηπείρου τα νεκρά από την ασθένεια δένδρα είναι χιλιάδες και εντοπίζονται ως επί το πλείστον στην παρόχθια ζώνη κατά μήκος ποταμών και χειμάρρων.
• Οι μεγαλύτερες καταστροφές από την ασθένεια έχουν σημειωθεί σε παραποτάμιες συστάδες πλατάνου σε περιοχές της Πελοποννήσου, της Στερεάς Ελλάδας, της Θεσσαλίας και της Ηπείρου και τα τελευταία χρόνια το παθογόνο διαπιστώθηκε στην Κεντρική Μακεδονία (Πιερία).

Η μεγάλη καθυστέρηση της Πολιτείας

Η Πολιτεία έχει καθυστερήσει να εκδώσει τη σχετική Κοινή υπουργική Απόφαση, ενώ και τα μέτρα που έχουν ληφθεί έως τώρα είναι ελάχιστα.

Η απόφαση πάντως που συνυπογράφουν τα υπουργεία Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Αγροτικής Ανάπτυξης και Οικονομικών περιλαμβάνει τα μέτρα για την εξάλειψη και την αποφυγή διάδοσης του μεταχρωματικού έλκους πλατάνου.

Πρόκειται για την ασθένεια που εδώ και δύο δεκαετίες εξαπλώνεται στα πλατανοδάση της Δυτικής Ελλάδας απο τον παθογόνο μύκητα Ceratocystis platani.

Τα μέτρα που θεσπίζονται, προβλέπονται σε κανονισμούς της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, σε σχετική μελέτη του «ΕΛΓΟ Δήμητρα» και στις εισηγήσεις των Δασικών Υπηρεσιών.

Σύμφωνα με την ΚΥΑ:

• Θα συνεχιστούν οι μακροσκοπικοί φυτοϋγειονομικοί έλεγχοι σε όλη τη χώρα, οι οποίοι υλοποιούνται από το Μπενάκειο Φυτοπαθολογικό Ινστιτούτο σύμφωνα με το πρόγραμμα ετήσιων επισκοπήσεων, που συντάσσεται με συνεργασία υπηρεσιών του ΥΠΕΝ και ΥπΑΑΤ.
• Μετά την επιβεβαίωση κρούσματος θα οριοθετούνται ζώνες γύρω από αυτό, οι οποίες θα αποτυπώνονται σε ψηφιακούς χάρτες, που θα αναρτώνται σε ειδικό διαδικτυακό τόπο.
• Θα σχεδιαστούν Τοπικά Σχέδια Δράσης, όπου θα ορίζονται τα μέτρα αντιμετώπισης και ο ρόλος κάθε εμπλεκόμενης αρμόδιας υπηρεσίας ή φορέα.
• Στα ενδεδειγμένα μέτρα που αφορούν στην κοπή, την καταστροφή με καύση ή υγειονομική ταφή των προσβεβλημένων δέντρων, πλέον αναφέρεται και η δυνατότητα μεταφοράς και περαιτέρω διαχείρισης της προσβεβλημένης ξυλείας με θερμική επεξεργασία σε κατάλληλες μονάδες (π.χ. παραγωγή βιομάζας) πάντα υπό την εποπτεία της οικείας Δασικής Υπηρεσίας.

Βαριές καμπάνες έως 50.000 ευρώ

Γενικά απαγορεύεται η υλοτομία και η κλάδευση φυτών πλατάνου χωρίς άδεια από την αρμόδια δασική υπηρεσία, Σε περίπτωση, που διαπιστώνεται η ύπαρξη του επιβλαβούς οργανισμού σε φυτά πλατάνου σε δημόσιες ή ιδιωτικές δασικού εν γένει χαρακτήρα εκτάσεις, προβλέπεται η άμεση κοπή και καταστροφή με καύση ή υγειονομική ταφή ή απομάκρυνση και μεταφορά της προσβεβλημένης ξυλεία

Για τους παραβάτες, όπως για παράδειγμα όσους δεν απολυμαίνουν τα εργαλεία κοπής, διακινούν φυτά ή ξυλεία πλατάνου από προσβεβλημένη περιοχή ή παρακωλύουν τους ελέγχους, προβλέπονται πρόστιμα που ξεκινούν από τα 1.000 και φτάνουν έως και τα 50.000 ευρώ.

Το ιστορικό της ασθένειας των πλατάνων

Ο μύκητας που ευθύνεται για την ασθένεια των πλατάνων εισήλθε στην Ευρώπη από τη Βόρεια Αμερική και εντοπίστηκε για πρώτη φορά στην Ελλάδα το 2003 στη Μεσσηνία.

Σε ό,τι αφορά τη χώρα μας, μέσα σε μία δεκαετία επεκτάθηκε σχεδόν σε ολόκληρη την Πελοπόννησο. Το 2010 η ασθένεια διαπιστώθηκε στην Ήπειρο και το 2011 στη Θεσσαλία, ενώ το 2016 και το 2017 είχε επεκταθεί σε ένα μεγάλο μέρος της Στερεάς Ελλάδας και της Εύβοιας. Το 2019 στην Ανατολική Αττική στη Λάρισα και στην Πιερία. Μέχρι σήμερα η ασθένεια έχει εντοπιστεί επίσημα σε 1.942 θέσεις, σε καθεμία από τις οποίες μπορεί να έχουν νεκρωθεί από ένα έως και αρκετές εκατοντάδες δύντρα.