Η πρόσφατη ενεργειακή συμφωνία μεταξύ Ελλάδας και Ισραήλ έχει προκαλέσει έντονες αντιδράσεις στον τουρκικό τύπο. Στο επίκεντρο βρίσκεται η δημιουργία ενός πράσινου ενεργειακού διαδρόμου που θα συνδέει το Ισραήλ με την Ευρωπαϊκή Ένωση μέσω της Ελλάδας. Το έργο περιλαμβάνει τη διασύνδεση ηλεκτρικών δικτύων, την ανάπτυξη υποδομών για ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, συστήματα αποθήκευσης και παραγωγή υδρογόνου.
Παρά τη στρατηγική σημασία του έργου για την ενεργειακή ασφάλεια της Ευρώπης, η Τουρκία εκφράζει έντονες ενστάσεις, θεωρώντας ότι παραβιάζονται τα συμφέροντά της στην περιοχή.
Υπογραφή και περιεχόμενο της συμφωνίας
Η συμφωνία υπεγράφη στην Ελλάδα από τον Έλληνα υπουργό Ενέργειας Θεόδωρο Σκυλακάκη και τον Ισραηλινό ομόλογό του Eli Cohen. Το κείμενο προβλέπει την ανάπτυξη ενός πλαισίου συνεργασίας σε διάφορους τομείς της ενέργειας, με έμφαση στις ηλεκτρικές υποδομές, τις διασυνδέσεις και την κατασκευή υποθαλάσσιου καλωδίου για τη μεταφορά ηλεκτρικής ενέργειας από το Ισραήλ στην Ευρώπη μέσω Ελλάδας, όπως ο GSI, στην ψηφιοποίηση των συστημάτων ενέργειας και στην προστασία των ενεργειακών υποδομών από κυβερνοεπιθέσεις.
Επιπλέον, προγραμματίζεται η ενίσχυση της πράσινης μετάβασης μέσω συνεργασιών σε τομείς όπως η αποθήκευση ενέργειας, τα φωτοβολταϊκά και αγροβολταϊκά συστήματα, η ηλεκτροκίνηση, οι υπεράκτιες ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και η δέσμευση, αξιοποίηση και αποθήκευση άνθρακα (CCUS).
Στον τομέα των υδρογονανθράκων, η συμφωνία προγραμματίζει συνεργασία για την έρευνα φυσικού αερίου μεταξύ των αρμόδιων φορέων των δύο χωρών και τη διευκόλυνση επενδύσεων από δημόσιες και ιδιωτικές εταιρείες. Αυτό εντάσσεται στο πλαίσιο της εισόδου της ισραηλινής εταιρείας NewMed Energy (πρώην Delek) στις έρευνες υδρογονανθράκων στην περιοχή των Βαλκανίων, με την εξαγορά του 50% του μπλοκ Χαν Ασπαρούχ στη Μαύρη Θάλασσα, στα χωρικά ύδατα της Βουλγαρίας. Επιπλέον, η συμφωνία αναφέρεται στη συνεργασία στον τομέα του midstream (μεταφορά υδρογονανθράκων), δίνοντας έμφαση στις προσπάθειες για αύξηση της διασύνδεσης στην περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου, με βασικό άξονα, αλλά όχι περιορισμένο, τον East Med.
Στο τραπέζι των συζητήσεων τέθηκε επίσης η πιθανότητα δημιουργίας ενός μικρότερου αγωγού από το Ισραήλ προς την Κύπρο, ο οποίος θα συνδέεται με την κατασκευή FSRU στην Κύπρο και τη μεταφορά φυσικού αερίου από τα κοιτάσματα του Ισραήλ και, μελλοντικά, από τα κοιτάσματα της Κύπρου στην ευρωπαϊκή αγορά μέσω τερματικών σταθμών στην Ελλάδα.
Η συμφωνία επισημαίνει τη δέσμευση των δύο χωρών για την προώθηση της ενεργειακής ασφάλειας στην περιοχή και την ενίσχυση της γεωπολιτικής σταθερότητας. Προβλέπεται επίσης η σύσταση Ομάδας Εργασίας Υψηλού Επιπέδου, αποτελούμενης από στελέχη των Υπουργείων Ενέργειας της Ελλάδας και του Ισραήλ, η οποία θα έχει ως στόχο την εμβάθυνση και ανάπτυξη της συνεργασίας μέσω της εφαρμογής των προβλεπόμενων διατάξεων.
Στρατηγική σημασία του ενεργειακού διαδρόμου
Ο υπουργός Ανάπτυξης τόνισε τη στρατηγική σημασία του έργου για την Ανατολική Μεσόγειο. Η συμφωνία αναμένεται να συμβάλει στην ενεργειακή διαφοροποίηση της ΕΕ και στην ενίσχυση της πράσινης μετάβασης. Το έργο εντάσσεται στο ευρύτερο πλαίσιο της ευρωπαϊκής στρατηγικής για την ενεργειακή αυτονομία.
«Η δημιουργία ενός πράσινου διαδρόμου ηλεκτρικής ενέργειας από το Ισραήλ προς την ΕΕ μέσω της Ελλάδας θα είναι ένα έργο στρατηγικής σημασίας για την περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου», δήλωσε ο κ. Σκυλακάκης. Η συμφωνία θα καλύψει τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, την αποθήκευση ενέργειας και τα έργα υδρογόνου.
Από την πλευρά του ο υπουργός του Ισραήλ σε ανάρτησή του στο Χ έγραψε: «Μέσα από στρατηγικά projects όπως ο Great Sea Interconnector, το υποθαλάσσιο καλώδιο που θα συνδέσει το Ισραήλ με την Ευρώπη και έναν κοινό διάδρομο υποδομών, στοχεύουμε στην ενίσχυση της ενεργειακής ασφάλειας, τη διαφοροποίηση των πηγών ενέργειας της Ευρώπης, την προώθηση της σταθερότητας στη Μέση Ανατολή και την ενίσχυση του ρόλου του Ισραήλ ως περιφερειακού ενεργειακού παίκτη».
Αντιδράσεις και προκλήσεις στην περιοχή
Η τουρκική πλευρά χαρακτηρίζει τη συμφωνία ως προκλητική ενέργεια που αγνοεί τα δικαιώματα της Τουρκίας στην Ανατολική Μεσόγειο. Τα τουρκικά μέσα ενημέρωσης κάνουν λόγο για “βρώμικη συμφωνία” που στοχεύει στην περιθωριοποίηση της χώρας τους από τις περιφερειακές ενεργειακές εξελίξεις.
Η ένταση αυτή προστίθεται στις ήδη υπάρχουσες γεωπολιτικές προκλήσεις της περιοχής.
