Κλιμακώνει την πίεση προς τη Μόσχα η Ευρωπαϊκή Ένωση θέτοντας σε εφαρμογή νέα δέσμη κυρώσεων – την 15η από την έναρξη του πολέμου στην Ουκρανία. Στο επίκεντρο βρίσκεται ο λεγόμενος “στόλος-φάντασμα”, ένα δίκτυο από περίπου 600 γερασμένα δεξαμενόπλοια που εξασφαλίζουν στη Ρωσία πρόσβαση στις διεθνείς αγορές πετρελαίου.
Τα μέτρα στοχεύουν 50 από αυτά τα πλοία, ενώ στη μαύρη λίστα προστίθενται και κινεζικές εταιρείες που φέρονται να διευκολύνουν τη ρωσική παραγωγή drones. Τα στοιχεία αποκαλύπτουν το μέγεθος του προβλήματος: από τον Φεβρουάριο του 2022 μέχρι τον Ιούνιο του 2024, η Μόσχα εισέπραξε 475 δισεκατομμύρια ευρώ από πωλήσεις πετρελαίου, που αντιστοιχούν στο 68% των συνολικών εσόδων της από ορυκτά καύσιμα.
Η Κίνα και η Ινδία αναδεικνύονται σε βασικούς αγοραστές, με το πετρέλαιο συχνά να επιστρέφει μεταμφιεσμένο στην ευρωπαϊκή αγορά μετά από διύλιση. Παράλληλα, η επικίνδυνη κατάσταση των ανασφάλιστων πλοίων προκαλεί έντονη ανησυχία για το ενδεχόμενο περιβαλλοντικής καταστροφής στα ευρωπαϊκά ύδατα.
Παραπλανητικές τακτικές και “αόρατες” διαδρομές
Οι μέθοδοι που χρησιμοποιεί ο ρωσικός “στόλος-φάντασμα” για να διαφεύγει των ελέγχων αποκαλύπτουν ένα περίπλοκο δίκτυο εξαπάτησης. Τα δεξαμενόπλοια, πολλά εκ των οποίων ξεπερνούν τα 20 έτη λειτουργίας, υψώνουν σημαίες ευκαιρίας από χώρες όπως ο Παναμάς, η Λιβερία και τα Νησιά Μάρσαλ.
Για να καλύψουν τα ίχνη τους, συχνά απενεργοποιούν τα συστήματα εντοπισμού τους ή μεταδίδουν ψευδή στοιχεία για τη θέση τους. Ακόμη πιο ανησυχητική είναι η πρακτική των πολλαπλών μεταφορτώσεων από πλοίο σε πλοίο, που στόχο έχει να συγκαλύψει την προέλευση του πετρελαίου.
Κίνδυνοι και επιπτώσεις: από το περιβάλλον στην οικονομία
Η πλειοψηφία των πλοίων του “στόλου-φάντασμα” αποτελεί περιβαλλοντική βόμβα έτοιμη να εκραγεί στα ευρωπαϊκά ύδατα. Η απουσία ασφαλιστικής κάλυψης καθιστά σχεδόν αδύνατη την αντιμετώπιση πιθανής πετρελαιοκηλίδας, ενώ η κακή συντήρηση των πλοίων πολλαπλασιάζει τον κίνδυνο ατυχήματος.
Ωστόσο, η Μόσχα συνεχίζει να αξιοποιεί αυτόν τον επικίνδυνο στόλο, καθώς αποτελεί ζωτικής σημασίας πηγή χρηματοδότησης για τη συνέχιση του πολέμου στην Ουκρανία. Τα εντυπωσιακά έσοδα που αποφέρει το πετρέλαιο δείχνουν πόσο αποτελεσματικά έχει καταφέρει η Ρωσία να παρακάμπτει τις κυρώσεις, αξιοποιώντας τόσο τον “στόλο-φάντασμα” όσο και τη μεσολάβηση τρίτων χωρών για τη διύλιση και επανεξαγωγή του πετρελαίου της.
