Της Μαρίνας Σκέντο
Νέο μέτωπο στην ήδη φλεγόμενη ανατολή ανοίγει η όπως όλα δείχνουν ανατροπή μετά από ένα τέταρτο του αιώνα της εξουσίας του Μπασάρ Αλ Άσαντ η τύχη του οποίου είναι άγνωστη από το βράδυ του Σαββάτου.
Ποιος είναι όμως ο άντρας που ενορχήστρωνε με υπομονή και στρατηγικές κινήσεις χρόνια τώρα την πτώση του ηγέτη του συριακού κράτους;
Ο Αμπού Μοχάμεντ αλ-Γκολάνι, ο ισλαμιστής αρχηγός του συνασπισμού των ανταρτών πουπραγματοποίησε μια αστραπιαία και καλά οργανωμένη επίθεση στη Συρία, η οποία προκάλεσε σήμερα, σύμφωνα με πρωινή ανακοίνωση των μαχητών του στο Telegram, την πτώση του επί24 χρόνια προέδρου Μπασάρ αλ-Άσαντ, έχει περάσει από ένα φονταμενταλιστικό λεξιλόγιο σε ένα λόγο που επιδιώκει να είναι μετριοπαθής και πιο προσεκτικός για να επιτύχει τους σκοπούς του.
Ο αρχηγός της Χαγιάτ Ταχρίρ αλ-Σαμ (HTS), πρώην κλάδου της αλ-Κάιντα στη Συρία, έθεσε ως στόχο να ανατρέψει τον πρόεδρο Άσαντ, που βρισκόταν στην εξουσία από το 2000. Σήμερα οι αντάρτες μπήκαν στην πρωτεύουσα που ήταν και το τελευταίο προπύργιο και κήρυξαν «ελεύθερη την πόλη της Δαμασκού».
Μετά τη ρήξη και την απομάκρυνση του από την αλ-Κάιντα το 2016, επιχειρεί να εξομαλύνει την εικόνα του με μία δυτική τουλάχιστον επικοινωνιακή στροφή και να εμφανίσει ένα πρόσωπο πιο μετριοπαθές, χωρίς ωστόσο να πείθει τους αναλυτές ή και τις δυτικέ κυβερνήσεις για τις προθέσεις και την στάση του, που κατατάσσουν την HTS στις τρομοκρατικές οργανώσεις.
«Είναι ένας πραγματιστής ριζοσπάστης», δηλώνει και περιγράφει στο Γαλλικό Πρακτορείο οΤομά Πιερέ, ειδικός για τον ισλαμισμό στη Συρία.
«Το 2014 βρισκόταν στη κορύφωση του ριζοσπαστισμού του για να επιβληθεί έναντι της ριζοσπαστικής φράξιας της εξέγερσης και της (τζιχαντιστικής) οργάνωσης Ισλαμικό Κράτος, αλλά στη συνέχεια μετρίασε το λόγο του», εξηγεί αυτός ο ερευνητής του CNRS.
Δούλευε ως Μηχανικός στη Σ. Αραβία
Γεννημένος το 1982, ο Αχμέντ Αλ – Σαρα όπως είναι το πραγματικό όνομα του Τζολάνι πέρασε τα πρώτα του χρόνια ως παιδί στην Σαουδική Αραβία όπου δούλευε ως μηχανικός ο πατέρα του, μεγάλωσε στη Μαζέ, μια πλούσια συνοικία της Δαμασκού, σε μια εύπορη οικογένει και άρχισε σπουδές ιατρικής.
Το 2021 είχε εξηγήςει σε μια συνέντευξή του στο δημόσιο αμερικανικό δίκτυο PBS μία από τις λίγες σε δυτικά μέσα ότι το πολεμικό ψευδώνυμό του, Αμπού Μοχάμεντ αλ-Τζολάνι, είναι μια αναφορά στις ρίζες και την προέλευση της οικογένειάς του, που κατάγεται από τα υψώματα του Γκολάν (αλ-Τζολάν στα αραβικά).
Σύμφωνα με τον ίδιο, ο παππούς του εκτοπίσθηκε από το Γκολάν το 1967 μετά την κατάκτηση από το Ισραήλ μεγάλου μέρους αυτού του συριακού οροπεδίου.
Σε όσα αναφέρει ο ιστότοπος Middle East Eye, «τα πρώτα σημάδια του τζιχαντισμού άρχισαν να εμφανίζονται στη ζωή του Τζολάνι» μετά τις επιθέσεις της 11ης Σεπτεμβρίου, οπότε
«θα αρχίσει να παρακολουθεί κηρύγματα και μυστικά στρογγυλά τραπέζια στα περιθωριοποιημένα προάστια της Δαμασκού».
Εγινε μέλος της αλ Κάιντα
Μετά την αμερικανική εισβολή στο Ιράκ το 2003, έφυγε για να πολεμήσει σ’ αυτή τη γειτονική της Συρίας χώρα, όπου εγινε μέλος στην οργάνωση αλ-Κάιντα στο Ιράκ του Αμπού Μουσάμπ αλ-Ζαρκάουι, πριν φυλακισθεί για πέντε χρόνια.
Με την έναρξη της εξέγερσης εναντίον του Άσαντ το 2011 και με την Αραβική «Άνοιξη» πρώτων πυλών επέστρεψε στην πατρίδα του για να ιδρύσει εκεί το Μέτωπο αλ-Νόσρα έναπαρακλάδι της Αλ Κάιντα,που θα εξελιχθεί στην HTS.
Το 2013, αρνείται να χριστεί από τον Αμπού Μπακρ αλ-Μπαγντάντι, μελλοντικό αρχηγό του Ισλαμικού Κράτους, και προτιμά τον εμίρη της αλ-Κάιντα Αϊμάν αλ-Ζαουάχρι.
Ρεαλιστής και προσγειωμένος σύμφωνα με τους οπαδούς του, οπορτουνιστής και καιροσκόπος σύμφωνα με τους αντιπάλους του, δηλώνει το 2015 ότι δεν έχει στόχο και σχέδιο να εξαπολύσει επιθέσεις εναντίον της Δύσης, αντίθετα με το Ισλαμικό Κράτος.
Όταν διακόπτει τις σχέσεις με την αλ-Κάιντα, λέει πως το κάνει «για να αφαιρέσει τ προσχήματα της διεθνούς κοινότητας» για να επιτεθεί στην οργάνωσή του.
Έκτοτε ακολουθεί «μια πορεία βασισμένη στην επιδίωξή του να αναδειχθεί σε κρατικό άνδρα», λέει ο Πιερέ. Ντυμένος με στρατιωτική περιβολή και συνοδευόμενος από φρουρούς, ο Αμπού Μοχάμεντ αλ-Γκολάνι ανέβηκε αυτή την εβδομάδα θριαμβευτικά και επιβλητικά τα σκαλιά του μεσαιωνικού κάστρου του Χαλεπίου. Ο ηγέτης της Χαγιάτ Ταχρίρ αλ-Σαμ (HTS), στους κόλπους της οποίας κυριαρχεί ο πρώην βραχίονας της Αλ Κάιντα στη Συρία, περιστοιχίζονταν από υποστηρικτές που κυμάτιζαν τις σημαίες των ομάδων των ανταρτών που μόλις είχαν καταλάβει τη δεύτερη μεγαλύτερη πόλη της Συρίας με μεγάλη ιστορική σημασία.
Η χειρονόμία του στους κατοίκους του Χαλεπίου
Ο Τζολάνι χαιρέτησε και ήρθε σε επαφή τους κατοίκους του Χαλεπίου πριν επιβιβαστεί στο λευκό του τζιπ για να επιστρέψει στο μέτωπο, μία συμβολική και άκρως δηλωτική χειρονομία που καθρεφτίζει τη φιλοδοξία και την διάθεση του 42χρονου ισλαμιστή να χριστεί μελλοντικός ηγέτης της Συρίας, ανατρέποντας το καθεστώς του Προέδρου Μπασάρ αλ-Άσαντ. Η λεπτομέρεια που ενδεχομένως να περνούσε και απαρατήρητη αν δεν ήταν τόσο σημαντική είναι πως κατά τον χαιρετισμό αυτό ο Τζολάνι δεν περιτριγυριζόταν από ένοπλους άντρες όπως έχουμε συνηθίσει στις παρουσίες τρομοκρατικών οργανώσεων κι αυτό, γιατί φέρεται να ήθελε να προβάλει την εικόνα ενός πολιτικού ηγέτη με δυτικές προσλαμβάνουσες και στοχεύσεις.
Επιλέγοντας το βελούδινο γάντι και από τη σιδηρά πυγμή και τακτική επιβάλλει τον Ιανουάριο 2017 στους ριζοσπαστικούς αντάρτες της βόρειας Συρίας να συγχωνευθούν στους κόλπους της HTS. Εγκαθιδρύει μια πολιτική διοίκηση και πολλαπλασιάζει τις θετικές κινήσεις έναντι των χριστιανών στην επαρχία του Ιντλίμπ (βορειοδυτική Συρία), που η οργάνωσή του ελέγχει εδώ και δύο χρόνια.
Εκεί σε αυτό το μέρος είναι που η HTS κατηγορήθηκε από κατοίκους, συγγενείς κρατουμένων και υπερασπιστές των ανθρώπινων δικαιωμάτων για βαναυσότητες και φρικαλεότητες που προσομοιάζουν, σύμφωνα με τον ΟΗΕ, σε εγκλήματα πολέμου, προκαλώντας διαδηλώσεις πριν από μερικούς μήνες.
Μετά την επίθεση, ο Τζολάνι επεδίωξε να καθησυχάσει τους κατοίκους του Χαλεπιού, πόλης που έχει μια σημαντική χριστιανική κοινότητα. Και κάλεσε τους μαχητές του να διαφυλάξουν «την ασφάλεια στις απελευθερωμένες περιοχές».
«Πιστεύω πως είναι πρώτα απ’ όλα ζήτημα καλής πολιτικής. Όσο λιγότερο φοβούνται οι Σύροι και η διεθνής κοινότητα, τόσο περισσότερο ο Τζολάνι θα εμφανίζεται ως ένας υπεύθυνος παράγοντας μάλλον, παρά ως ένας τοξικός εξτρεμιστής τζιχαντιστής και τόσο περισσότερο θα καθίσταται πιο εύκολη η επίτευξη του στόχου του», διαβεβαιώνει ο ερευνητής Άρον Λουντ.
Οι δυνάμεις των ανταρτών ανακοίνωσαν λίγο μετά την κατάληψη της Δαμασκού και με την τύχη του Άσαντ να αγνοείται ακόμη την απαγόρευση κυκλοφορίας στη πρωτεύουσα από τις 4 το απόγευμα τοπική ώρα μέχρι τις 5 το πρωί της Δευτέρας με τον πλανήτη να έχει στραμμένο το βλέμμα του στις εξελίξεις στην Συρία.
