Σαρωτικές αλλαγές έρχονται στον Κώδικα Οδικής Κυκλοφορίας (ΚΟΚ), οι οποίες αναμένεται να κόψουν πολλές κακές συνήθειες των Ελλήνων οδηγών και να προωθήσουν μια νέα οδική συμπεριφορά. Μεταξύ των αλλαγών που έρχονται είναι η μείωση της ταχύτητας εντός του αστικού ιστού στα 30 χιλιόμετρα και τα πρόστιμα στους πεζούς. Θα ανακοινωθούν νέες διατάξεις για δίκυκλα, ποδήλατα και πατίνια.

Ο νέος ΚΟΚ θα τεθεί σε δημόσια διαβούλευση μέσα στον Σεπτέμβριο. Στόχος του είναι να μειωθούν δραστικά, ή ακόμα καλύτερα να μηδενιστούν, τα τροχαία δυστυχήματα και ατυχήματα.

Το όριο ταχύτητας στον αστικό ιστό θα μειωθεί στα 30 χιλιόμετρα, κάτι που ανοίγει τον δρόμο και στα οχήματα μικροκινητικότητας (ηλεκτρικά πατίνια, ποδήλατα κ.ά.). Θεσπίζονται, επίσης, αυστηρότερες ποινές για τη μη τήρηση των ορίων ταχύτητας, τη μη χρήση κράνους, την παραβίαση ερυθρού σηματοδότη, την οδήγηση υπό την επήρεια αλκοόλ και την αντικανονική προσπέραση.

Θα ρυθμίζεται, επίσης, η κίνηση στους δρόμους με τρόπο διαφορετικό. Θα επιτρέπεται για πρώτη φορά, η διήθηση, δηλαδή ο ελιγμός, των δίτροχων ανάμεσα στα αυτοκίνητα στην κίνηση, αλλά και τους δίνει την προτεραιότητα να βγαίνουν μπροστά στο φανάρι.

Νέα όρια ταχύτητας

Το κατέβασμα των ορίων ταχύτητας στον αστικό ιστό από τα 50 στα 30 χ.α.ώ. (και 20 χ.α.ώ. έξω από σχολεία) είναι ένα μέτρο που θα φανεί στην πορεία εάν μπορεί να εφαρμοστεί ή θα προκαλέσει κυκλοφοριακή συμφόρηση.

Υπάρχει μια σειρά από αλλαγές που έρχονται και θα εφαρμοστούν από την πρώτη μέρα. Πλέον, οι παραβάσεις θα χωρίζονται σε τρεις κατηγορίες, ανάλογα με την επικινδυνότητά τους και οι ποινές θα είναι αυστηρότατες σε περίπτωση υποτροπής. Θα γίνεται αφαίρεση της άδειας οδήγησης για πέντε χρόνια σε περίπτωση που θα επαναλαμβάνονται οι ίδιες επικίνδυνες παραβάσεις, ή θα συμπληρώνονται 25 πόντοι στο point system, ποινές φυλάκισης έως 5 χρόνια και πρόστιμα έως και 10.000 ευρώ.

Για πρώτη φορά αποσυνδέεται η εφαρμογή της ποινής στο αυτοκίνητο. Παύει δηλαδή η αφαίρεση της άδειας και των πινακίδων κυκλοφορίας, ιδίως εάν πρόκειται για το μοναδικό αυτοκίνητο της οικογένειας, και η ποινή εφαρμόζεται στον οδηγό. Σε περιπτώσεις που δεν θα είναι σαφής ο παραβάτης (π.χ. σε κλήση από κάμερες), η ποινή θα επιβάλλεται στον ιδιοκτήτη του οχήματος.

Οι κατηγορίες παραβάσεων θα είναι:
■ Ε1: Οι παραβάσεις, χαμηλής επικινδυνότητας, για τις οποίες θα προβλέπεται πρόστιμο 30 ευρώ και αφαίρεση της άδειας οδήγησης έως και 10 ημέρες. Τέτοιες παραβάσεις μπορούν να είναι τυπικές, όπως η έλλειψη των εγγράφων που υποχρεούται να φέρει μαζί του ο οδηγός, ή η αντικανονική στάθμευση.
■ Ε2: Οι παραβάσεις μεσαίας επικινδυνότητας, για τις οποίες το πρόστιμο θα ανέρχεται σε 150 ευρώ, και θα αφαιρείται η άδεια οδήγησης για 20 ημέρες.
■ Ε3: Στις υψηλής επικινδυνότητας παραβάσεις και την αντικοινωνική οδήγηση, οι ποινές θα είναι αυστηρότατες. Σύμφωνα με το Αρθρο 290Α παρ.1 του Ποινικού Κώδικα όπως τροποποιήθηκε με τον Νόμο 5090/2024, η παραβίαση ερυθρού σηματοδότη, η επικίνδυνη οδήγηση, η υπερβολική ταχύτητα, η κίνηση στη ΛΕΑ και η οδήγηση υπό την επήρεια αλκοόλ θα τιμωρούνται ποινικά, με τις ποινές να είναι ιδιαίτερα αυστηρές, έχοντας κακουργηματικό χαρακτήρα. Πρόκειται για παραβάσεις όπως η οδήγηση υπό την επήρεια αλκοόλ, η παραβίαση του STOP και του ερυθρού σηματοδότη, «των παραβάσεων που συνδέονται με την επίδειξη ικανότητας, εντυπωσιασμού, ανταγωνισμού ή την τέλεση αυτοσχέδιων αγώνων, καθώς και των παραβάσεων των διατάξεων με τις οποίες ορίζεται ο τρόπος προσπέρασης οχημάτων».

Σε αυτές, εάν ο οδηγός υποτροπιάσει, οι ποινές θα πολλαπλασιάζονται, ενώ εάν υποτροπιάσει για τρίτη φορά σε διάστημα πέντε ετών, τότε η άδεια οδήγησης αφαιρείται για πέντε έτη και ο παραβάτης υποχρεούται σε εκπαίδευση και εξέταση για την επαναχορήγησή της.

Στις αντικανονικές παραβάσεις για τις οποίες θα προβλέπονται οι πολύ αυστηρές ποινές, προστίθενται και η κίνηση στη ΛΕΑ, αλλά και η στάθμευση σε θέση ΑΜΕΑ ή σε ράμπα ΑΜΕΑ. Για τις παραβάσεις αυτές υπάρχει πρόβλεψη στον Ποινικό Κώδικα για ποινές κακουργηματικού χαρακτήρα.

Προβλέπεται φυλάκιση έως 3 έτη αν προκύπτει κίνδυνος σε ξένα πράγματα, φυλάκιση τουλάχιστον 1 έτους αν προκύπτει κίνδυνος για άνθρωπο, κάθειρξη έως 10 έτη για βαριά σωματική βλάβη ή σημαντική βλάβη σε κοινωφελείς εγκαταστάσεις, κάθειρξη τουλάχιστον 10 ετών για θάνατο ανθρώπου. Αν προκλήθηκε ο θάνατος μεγάλου αριθμού ανθρώπων, το δικαστήριο μπορεί να επιβάλει ισόβια κάθειρξη.

Προτεραιότητα στα δίκυκλα

Ο νέος ΚΟΚ δίνει μεγάλο βάρος στα δίκυκλα, τα οποία έχουν χαμηλότερο περιβαλλοντικό αποτύπωμα και αποφορτίζουν τον κυκλοφοριακό φόρτο, αλλά και επειδή πρωταγωνιστούν στα τροχαία. Θεσπίζεται νέα προτεραιότητα στα φανάρια, καθώς επιτρέπεται στα δίκυκλα να περνούν μπροστά από τα αυτοκίνητα για να περιμένουν το πράσινο, για λόγους ασφαλείας, αλλά και διευκόλυνσης της κίνησης. Επιτρέπεται ταυτόχρονα υπό όρους η διήθηση.

Τα δίκυκλα θα μπορούν πλέον νόμιμα να κάνουν ελιγμούς ανάμεσα στα αυτοκίνητα όταν αυτά είναι σταματημένα, υπό τον όρο όμως ότι δεν θα παραβιάζουν το όριο ταχύτητας. Ο λόγος είναι ότι εάν κάποια μοτοσικλέτα κινείται με 25 χ.α.ώ. ανάμεσα στα σταματημένα στην κίνηση αυτοκίνητα, μπορεί να αποφύγει ένα τροχαίο, κάτι που μπορεί να εξελιχθεί σε περιστατικό με βαρύ τραυματισμό εάν η ταχύτητά του είναι 50, 60, ή 80 χ.α.ώ.

Με τον νέο ΚΟΚ αλλάζει και ο τρόπος στάθμευσης των μοτοσικλετών, καθώς πλέον θα επιτρέπεται να σταθμεύουν μόνο κάθετα στο οδόστρωμα, σε αντίθεση με σήμερα, που επιτρέπεται να παρκάρουν παράλληλα με το πεζοδρόμιο. Στόχος είναι να εξοικονομούνται θέσεις στάθμευσης για αυτοκίνητα.

Αλλάζουν και οι ποινές για τη μη χρήση κράνους, οι οποίες αυστηροποιούνται. Σε περίπτωση υποτροπής θα υπάρχει ο κίνδυνος αφαίρεσης της άδειας οδήγησης έως και 5 χρόνια, ενώ υπό εξέταση είναι να θεσπιστεί η επιβολή προστίμου γι’ αυτό το παράπτωμα.

Τα παραπάνω θα ισχύουν για όλα τα δίκυκλα. Με δεδομένο ότι η αναπροσαρμογή των ορίων ταχύτητας στον αστικό ιστό ουσιαστικά βάζει ηλεκτρικά πατίνια και ποδήλατα στο οδόστρωμα, αλλά και ότι οι ποινές προσωποποιούνται, δηλαδή θα τιμωρείται ο οδηγός και όχι το όχημα, είναι σαφές ότι γίνεται ένα πρώτο βήμα ώστε και οι κάτοχοι οχημάτων μικροκινητικότητας να φορούν κράνος, να μην παραβιάζουν τους φωτεινούς σηματοδότες και, φυσικά, να μην υπερβαίνουν τα όρια ταχύτητας.

Πρόστιμα για τους πεζούς

Προβλέψεις στον ΚΟΚ υπάρχουν και για τη συμπεριφορά στους δρόμους, τους επιβάτες αυτοκινήτων, αλλά και τους πεζούς. Η διάταξη που προβλέπει διοικητική ποινή για τη μούντζα από οδηγό σε άλλο οδηγό ή πεζό είναι γνωστή, όμως αυτό που δεν είναι γνωστό είναι ότι προβλέπεται πρόστιμο για τους επιβάτες αυτοκινήτων που ανοίγουν τις πόρτες χωρίς προσοχή με κίνδυνο να προκαλέσουν ατύχημα.

Προβλέπεται ποινή για τους πεζούς που διασχίζουν πολύ αργά τις διαβάσεις, καθυστερώντας την κυκλοφορία, ή στέκονται σε αυτές (ή στο οδόστρωμα) και παρεμποδίζουν την κυκλοφορία των οχημάτων.

Τέλος στο σβήσιμο κλήσεων

Η φράση «έχω έναν γνωστό που μπορεί να μου σβήσει την κλήση» θα πρέπει να ξεχαστεί πια. Με τη βοήθεια της τεχνολογίας, καθώς προωθείται η ενοποίηση των μητρώων καταγραφής των ποινών του ΚΟΚ που διαθέτουν τα συναρμόδια υπουργεία Μεταφορών και Προστασίας του Πολίτη, οι κλήσεις θα καταχωρίζονται απευθείας σε νέα διαδικτυακή πλατφόρμα.

Ο παραβάτης θα ενημερώνεται γι’ αυτήν άμεσα, ακόμα και αν δεν είναι παρών, καθώς θα τη λαμβάνει αμέσως στο κινητό του τηλέφωνο με SMS, χωρίς να προλαβαίνει κάποιος να μεσολαβήσει για το σβήσιμό της. Κάτι τέτοιο θα είναι και πρακτικά αδύνατο, καθώς οι αστυνομικοί της Τροχαίας θα είναι εφοδιασμένοι με ειδικές συσκευές (τάμπλετ ή κινητά τηλέφωνα), από τις οποίες θα αναρτούν σε real time στο online σύστημα τις παραβάσεις, αλλά και τους αντίστοιχους πόντους ποινής που τις συνοδεύουν στο point system.

Με αυτό τον τρόπο η παράβαση θα κλειδώνει την ώρα που θα βεβαιώνεται από τα όργανα της Τροχαίας. Οι παραβάτες θα έχουν χρονικό διάστημα 7-10 ημερών ώστε να καταθέτουν τις ενστάσεις τους και εφόσον αυτές κρίνονται βάσιμες, θα διαγράφονται οι παραβάσεις και τα πρόστιμα. Αλλιώς, το πρόστιμο θα αναρτάται απευθείας στον λογαριασμό TAXISnet του παραβάτη οδηγού και εάν αυτός δεν το εξοφλεί εμπρόθεσμα, τότε θα αποτελεί βεβαιωμένη οφειλή προς το Δημόσιο.

Μια νέα πρόβλεψη στον ΚΟΚ είναι ότι ο παραβάτης οδηγός που θα του αφαιρείται το δίπλωμα δεν θα έχει τη δυνατότητα να το πάρει πίσω εάν δεν πληρώσει -ή δεν διακανονίσει- την οφειλή του.

Φαγητό και ποτό

Η διαπίστωση ότι απαγορεύεται κάποιος να πίνει το ρόφημα και να οδηγεί ταυτόχρονα προκάλεσε αίσθηση. Η διάταξη προϋπήρχε και αφορά όλα τα πόσιμα και φαγώσιμα. Όπως εξηγούν στελέχη της Τροχαίας, ο ΚΟΚ προβλέπει ότι τα χέρια και τα πόδια του οδηγού θα πρέπει να είναι ελεύθερα για την οδήγηση.

Αυτός είναι και ο λόγος που δεν επιτρέπεται κάποιος να οδηγεί και ταυτόχρονα να τρώει, να πίνει ή να καπνίζει, αλλά και -σε ό,τι αφορά τα πόδια- να οδηγεί με σαγιονάρες (υπάρχει κίνδυνος να μπλεχτούν με τα πεντάλ).

Αυτός είναι και ο λόγος που επιτρέπεται (με μέτρο) η συνομιλία στο κινητό τηλέφωνο με συσκευή bluetooth, αλλά όχι με ενσύρματα ακουστικά που μπορεί να μπλεχτούν στα χέρια. Παρ’ όλα αυτά, ο ΚΟΚ προβλέπει ότι ο οδηγός υποχρεούται, ειδικά σε ταξίδια, να είναι εφοδιασμένος στο αυτοκίνητό του με νερό και ξηρά τροφή για την περίπτωση αποκλεισμού.

Ο ΚΟΚ προβλέπει, επίσης, λεπτομέρειες από το μέλλον, αλλά και από το παρελθόν μας. Από τη μία, διάταξή του απαγορεύει την κίνηση αυτοκινήτου χωρίς οδηγό, προβλέποντας πρόστιμο 50 ευρώ στον ιδιοκτήτη και αφαίρεση της άδειας κυκλοφορίας. Και αν αυτό αφορά τους ιδιοκτήτες οχημάτων που είναι εφοδιασμένα με συστήματα αυτόνομης οδήγησης, υπάρχει και διάταξη η οποία υπαγορεύει τη χρήση ειδικών φανών (φώτα) στα κοπάδια ζώων τα οποία κινούνται στο οδόστρωμα τη νύχτα.

Υπάρχουν, επιπλέον, κάποιες διατάξεις οι οποίες είναι ασαφείς. Για παράδειγμα, ορίζει ότι δεν επιτρέπεται η οδήγηση εάν ο οδηγός βρίσκεται σε «κακή ψυχολογική κατάσταση ή είναι κουρασμένος» ή όταν δεν έχει «γνώση ή επιδεξιότητα». Αυτά εναπόκεινται στα πληρώματα της Τροχαίας να τα διαπιστώσουν, το ερώτημα ωστόσο είναι πώς θα μπορέσουν να αποδείξουν ότι κάποιος βρίσκεται σε κακή ψυχολογική κατάσταση.

Βασίλης Οικονόμου Υφυπουργός Υποδομών και Μεταφορών «Έμφαση στις αντικοινωνικές συμπεριφορές»

«Η κυβέρνηση το επόμενο διάστημα θα φέρει στη Βουλή τον νέο ΚΟΚ, ο οποίος με τρόπο σαφή προς όλους θα καταγράφει τις διατάξεις που καθορίζουν το πλαίσιο της οδήγησης και της συμπεριφοράς οδηγών και πεζών. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο έχουμε ομαδοποιήσει τις ποινές, οι οποίες είναι υψηλής, μεσαίας και χαμηλής βαρύτητας, δίνουμε έμφαση στις αντικοινωνικές συμπεριφορές, όπως και στον υποτροπιασμό των παραβατών. Μας ενδιαφέρει πολύ ο Κώδικας να βοηθήσει στην καλύτερη οδική συμπεριφορά και στην οδική ασφάλεια γενικότερα. Με αυτό τον τρόπο, λοιπόν, θα είναι ένας κώδικας ο οποίος θα είναι εύκολα κατανοητός, θα δώσουμε έμφαση στην προστασία του μοτοσικλετιστή, άρα η χρήση του κράνους για εμάς είναι αδιαπραγμάτευτη, και οι ποινές θα είναι ανάλογες ώστε να είναι κατανοητό ότι δεν μπορεί να υπάρχει χρήση δικύκλου χωρίς κράνος.

Θέλουμε, υπακούοντας τους γενικότερους ευρωπαϊκούς κανονισμούς και πολιτική, να επιτύχουμε άμεσα και ορατά αποτελέσματα στη μείωση των τροχαίων ατυχημάτων, των νεκρών και των τραυματιών. Η μείωση της ταχύτητας είναι ένα στοιχείο το οποίο θα το εισαγάγουμε μέσα στον οικιστικό ιστό από 50 σε 30 χιλιόμετρα ανά ώρα, θα δώσουμε έμφαση και προτεραιότητα στη διαμόρφωση των δρόμων και οδών ώστε να βοηθήσουν στη μείωση της ταχύτητας και αυτό το οποίο μας ενδιαφέρει είναι η μικροκινητικότητα – το στοιχείο της βιώσιμης αστικής κινητικότητας να είναι με ασφάλεια, με κανόνες που πρέπει να τηρούνται απαραίτητα. Και βέβαια θα αποσυνδεθεί η τιμωρία του οδηγού από το αυτοκίνητο».