Μεγάλες αλλαγές έρχονται σε όλες τις πτυχές της δικαιοσύνης με την αναμόρφωση του Νέου Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας. Στόχος του υπουργείου Δικαιοσύνης είναι ο πλήρης εκσυγχρονισμός των διαδικασιών, η ψηφιοποίηση ων λειτουργιών και η επιτάχυνση της έκδοσης αποφάσεων σε 21 μήνες σε 12 μήνες για τις αγωγές. Μετά την παρουσίαση του νέου δικαστικού χάρτη από τον υπουργό Δικαιοσύνης Γιώργο Φλωρίδη και τον υφυπουργό Γιάννη Μπούγα θα ακολουθήσει η καινοτομία του ψηφιακού φακέλου, όπου όλα τα στάδια (κατάθεση αγωγής, απόφαση, έφεση κ.λπ.) θα πραγματοποιούνται απομακρυσμένα και ηλεκτρονικά.
Τη σύνταξη του νέου Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας έχει αναλάβει ο υφυπουργός Γιάννης Μπούγας και ομάδα εργασίας στην οποία συμμετέχουν: η αρεοπαγίτισσα Μαρουλιώ Δαβίου, οι εφέτες Παναγιώτης Καρακωνσταντής, Χριστόφορος Λινός και Ευάγγελος Χατζίκος, ο πρόεδρος της ολομέλειας των Δικηγορικών Συλλόγων Δημήτρης Βερβεσός και ακαδημαϊκοί στο Αστικό Δίκαιο.
Στόχος των παρεμβάσεων που θα κατατεθούν σύντομα στη Βουλή είναι να πλαισιώσουν τις ρυθμίσεις του νέου δικαστικού χάρτη και να περιορίσουν σημαντικά τον μέσο όρο έκδοσης τελεσίδικης απόφασης. Ο υφυπουργός Δικαιοσύνης Γιάννης Μπούγας, τονίζει ότι: «οι παρεμβάσεις αυτές και με την εφαρμογή του δικαστικού χάρτη θα λειτουργήσουν ως θεσμικό εργαλείο για την αναβάθμιση και την επιτάχυνση της απονομής της Δικαιοσύνης ώστε από τις 1.452 ημέρες η χώρα μας μέχρι το τέλος της τετραετίας να φτάσει τον μέσον όρο έκδοσης τελεσίδικης απόφασης των χωρών του Συμβουλίου της Ευρώπης, δηλαδή τις 637 ημέρες».
Οι σαρωτικές αλλαγές στη Δικαιοσύνη βασίζονται σε τρεις άξονες:
Ο πρώτος άξονας προωθεί την επένδυση στους ανθρώπινους πόρους της Δικαιοσύνης. Οι πρώην ειρηνοδίκες και νυν πρωτοδίκες ειδικής επετηρίδας θα επιμορφωθούν από την Εθνική Σχολή Δικαστικών Λειτουργών για να μπορούν να ασκούν πλήρη δικαιοδοτικά καθήκοντα στον πρώτο βαθμό στην απονομή της Πολιτικής Δικαιοσύνης από την 1η Ιουνίου 2025, οπότε θα έχουν ολοκληρωθεί οι δύο κύκλοι επιμόρφωσης.
Ο δεύτερος άξονας προωθεί ειδικές πρόνοιες στις διατάξεις του Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας έτσι ώστε να επισπευστούν οι προβλεπόμενες προθεσμίες που σε μεγάλο βαθμό επηρεάζουν τον χρόνο απονομής της δικαιοσύνης.
Η ηγεσία του υπουργείου Δικαιοσύνης φιλοδοξεί ότι η υλοποίηση και εφαρμογή των ρυθμίσεων θα εναρμονίσει την Ελλάδα με τις χώρες του Συμβουλίου της Ευρώπης και ο μέσος όρος έκδοσης τελεσίδικων αποφάσεων θα πέσει στους 21 μήνες, από 48 που είναι σήμερα.
Προς την κατεύθυνση αυτή δρομολογείται η αναμόρφωση της τακτικής διαδικασίας. Οι προθεσμίες που ισχύουν σήμερα προβλέπουν 135 ημέρες αμέσως μετά την κατάθεση της αγωγής προκειμένου να κλείσει ο φάκελος, δηλαδή να κατατεθούν προτάσεις, σχετικά έγγραφα, ένορκες καταθέσεις, προσθήκη – αντίκρουση. Στη συνέχεια μπορεί να περάσουν 6-12 μήνες, στην περίπτωση της Αθήνας, για τον ορισμό της δικάσιμου και περίπου 6-12 μήνες έως την έκδοση της απόφασης. Σήμερα, στην Ελλάδα ο μέσος χρόνος έκδοσης τελεσίδικης απόφασης από την κατάθεση της αγωγής ανέρχεται σε 1.452 ημέρες.
Το σχέδιο που επεξεργάζεται η Ομάδα Εργασίας υπό τον υφυπουργό Γιάννη Μπούγα προβλέπει τον ορισμό της δικασίμου αμέσως με την κατάθεση της αγωγής. Η συγκεκριμένη αλλαγή, σε συνδυασμό με την απαγόρευση αναβολής της συζήτησης και την τήρηση των προθεσμιών για τις επιδόσεις -εθνικές ή διασυνοριακές- θα επιφέρει δύο αποτελέσματα: οι διάδικοι να γνωρίζουν εξαρχής πότε ακριβώς θα συζητηθεί η υπόθεσή τους και σε συνδυασμό με ρυθμίσεις που αφορούν την έκδοση απόφασης καθώς και την άσκηση και εκδίκαση των ενδίκων μέσων επιδιώκεται ο σχετικός χρόνος έκδοσης απόφασης να μην υπερβαίνει τις 637 ημέρες.
Ο τρίτος άξονας των προωθούμενων αλλαγών στοχεύει στην αξιοποίηση του χρόνου της προδικασίας. Όπως αναφέρουν πηγές του υπουργείου Δικαιοσύνης, σήμερα ένα μεγάλο μέρος του δικαστικού χρόνου χάνεται στην προδικασία χωρίς να αξιοποιείται. Για παράδειγμα, για την εκδίκαση μιας αστικής υπόθεσης αρκετών εκατομμυρίων ευρώ ο αρχικός φάκελος κλείνει έπειτα από περίπου 130 ημέρες και στη συνέχεια μπορεί να περάσουν έως και 2 έτη χωρίς την παραμικρή ενέργεια.
Στόχος του υπουργείου είναι η αξιοποίηση του χρόνου προδικασίας στον πρώτο βαθμό αλλά και σε επίπεδο ένδικων μέσων. Για παράδειγμα, οι αλλαγές προσανατολίζονται στον ορισμό ενός προσταδίου ελέγχου της αγωγής από τον δικαστή που θα κληθεί να δικάσει τη διαφορά σε χρόνο που θα απαιτεί την άπαξ μόνον ενασχόλησή του με την επίδικη διαφορά, σε επίπεδο παραδεκτού, αοριστίας ή θεώρησης της αγωγής ως μη ασκηθείσας λόγω παράλειψης επίδοσής της.
Στο ίδιο στάδιο μπορεί να κριθεί η ανάγκη για περαιτέρω αποδείξεις, ώστε να μειωθεί ή και να εξαλειφθεί το φαινόμενο των επαναλαμβανόμενων συζητήσεων προς συμπλήρωση του αποδεικτικού υλικού που καθυστερεί τη διαδικασία. Εξοικονόμηση χρόνου μπορεί να επιτευχθεί, επίσης, με την κατάργηση του διπλού σταδίου κατάθεσης του ένδικου μέσου στη γραμματεία του αρμόδιου δικαστηρίου.
Μέχρι τον Ιούνιο του 2025 θα έχει ολοκληρωθεί η πλατφόρμα ηλεκτρονικού φακέλου
Η ηγεσία του υπουργείου Δικαιοσύνης δρομολογεί και σημαντικές ψηφιακές υπηρεσίες. Σύμφωνα με τον κ. Φλωρίδη, ως τον Ιούνιο του 2025 θα έχει ολοκληρωθεί η πλατφόρμα του ηλεκτρονικού φακέλου, μια καινοτομία που θα διευκολύνει την καθημερινότητα πολιτών, δικηγόρων και δικαστών. Με την ψηφιακή υπηρεσία η κατάθεση αγωγής, οι προτάσεις των διαδίκων, οι προσθήκες, οι αντικρούσεις και πρόσθετα έγγραφα θα υποβάλλονται ηλεκτρονικά.
Με τον ίδιο τρόπο θα δημοσιεύεται η απόφαση, θα ασκούνται οι εφέσεις και στον ίδιο ηλεκτρονικό φάκελο θα αναρτάται και η τελεσίδικη απόφαση. «Σε έναν φάκελο όλα ηλεκτρονικά για τον καθένα από το γραφείο του, τον χώρο του. Πού οδηγεί αυτό; Στην είσοδο της Δικαιοσύνης όντως στον 21ο αιώνα και ταυτόχρονα στην απαλλαγή όλων των συντελεστών από χρονοβόρες διαδικασίες», ανέφερε χαρακτηριστικά ο κ. Φλωρίδης στη Βουλή. Ταυτόχρονα ο υπουργός εκτιμά ότι το συγκεκριμένο ψηφιακό εργαλείο θα προσφέρει κρίσιμα συμπεράσματα για την αξιολόγηση των δικαστών.
