Τα μέτρα που ανακοινώθηκαν χθες από τον πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη για την υποχρεωτικότητα του εμβολιασμού στους άνω των 60 και τα πρόστιμα στους ανεμβολίαστους προκάλεσαν ποικίλες αντιδράσεις. Μια έντονη συζήτηση άνοιξε γύρω από τη συνταγματικότητα των όσων προβλέπονται, καθώς και από το πόσο αποτελεσματικά μπορεί να γίνει η εφαρμογή τους. Ένας μεγάλος αριθμός συνταγματολόγων έχει εκφράσει με τη σειρά του την επιδοκιμασία του ή και τις ενστάσεις του σχετικά με τις τελευταίες κυβερνητικές αποφάσεις.
Αντώνης Μανιτάκης
Ο πρώην υπουργός Διοικητικής Μεταρρύθμισης και Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης και δις υπηρεσιακός υπουργός Εσωτερικών τάσσεται υπέρ των προβλεπόμενων ρυθμίσεων, κρίνοντας πως κινούνται εντός συνταγματικών πλαισίων.
Πιο συγκεκριμένα, διατυπώνει: “Αν η κυβέρνηση θεωρεί μετά από εισήγηση των αρμόδιων επιτροπών υγείας ότι επιβάλλεται για την προστασία της δημόσιας υγείας και της ζωής όλων μας και την επίτευξη της ανοσίας να εμβολιαστούν όλοι οι άνω των 60, τότε δεν τίθεται θέμα αντισυνταγματικότητας, όπως έχει σχετικά κρίνει και η νομολογία αλλά και θεωρία στη χώρα μας και στην Ευρώπη”. Ακόμη, προσθέτει: “Εφόσον έχουν εξαντληθεί όλα τα μέσα πειθούς και ο κίνδυνος για τη ζωή όλων είναι μεγάλος, τότε το μέτρο είναι χωρίς αμφιβολία συνταγματικά θεμιτό”.
Κώστας Χρυσόγονος
Μεγαλύτερες επιφυλάξεις γύρω από το ζήτημα έχει ο πρώην ευρωβουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ και καθηγητής Συνταγματικού Δικαίου στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης (ΑΠΘ), κρίνοντας πως τα μέτρα πάσχουν συνταγματικά.
Ειδικότερα, διευκρινίζει: “το κράτος μπορεί στο πλαίσιο της συνταγματικά επιβεβλημένης μέριμνάς του για τη δημόσια υγεία να προβλέψει περιορισμό των κινήσεων των ανεμβολίαστων, έως ενδεχομένως και στο επίπεδο του lockdown για αυτούς, ακόμα και με ηλικιακά κριτήρια. Όχι όμως και να τους εξαναγκάσει να εμβολιαστούν με την επιβολή κυρώσεων και μάλιστα με άνιση επίπτωση και σημασία για τον καθένα τους. Είναι προφανές ότι για όσους έχουν π.χ. εισόδημα 500 ευρώ μηνιαία τα 100 ευρώ λιγότερα μεταφράζονται σε στέρηση των απαραίτητων μέσων επιβίωσης, ενώ για όσους έχουν 5.000 ευρώ μηνιαίο εισόδημα τα 100 ευρώ συνιστούν αμελητέα ποσότητα”.
Νίκος Αλιβιζάτος
Σε παρέμβασή του πριν από κάποιο χρονικό διάστημα γύρω από το ζήτημα, ο ομότιμος καθηγητής Συνταγματικού Δικαίου στη Νομική Σχολή του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών είχε υποστηρίξει την επέκταση της υποχρεωτικότητας του εμβολιασμού.
Δήλωσε: “Είναι δικαίωμα του καθενός να μην εμβολιαστεί εάν υπάρχουν λόγοι υγείας, ή εφόσον είναι αποφασισμένος να ζήσει στο σπίτι του, να μην βλέπει κανέναν, να αποκοπεί από το κοινωνικό περιβάλλον, να είναι ένας νέος Ροβινσώνας Κρούσος.
Εφόσον αφορά μόνο τον εαυτό του και το σώμα του, έχει κάθε δικαίωμα να το κάνει. Δεν μπορείς να τον εξαναγκάσεις. Όπως και έναν καπνιστή, δεν μπορείς να του απαγορεύσεις να καπνίζει στο σπίτι του. Εδώ όμως έχουμε να κάνουμε με τρίτους. Εφόσον κάποιος εργάζεται, βλέπει κόσμο, κυκλοφορεί, παίρνει ταξί, χρησιμοποιεί το λεωφορείο ή το μετρό, δεν μιλάμε για τον εαυτό του, μιλάμε για τους άλλους”.
Ξενοφών Κοντιάδης
Σε όσους αμφισβητούν τη συνταγματικότητα των νέων μέτρων εντάσσεται και ο Καθηγητής Δημοσίου Δικαίου και Δικαίου Κοινωνικής Ασφάλειας στο Τμήμα Δημόσιας Διοίκησης του Παντείου Πανεπιστημίου και Πρόεδρος του Κέντρου Ευρωπαϊκού Συνταγματικού Δικαίου – Ιδρύματος Θεμιστοκλή και Δημήτρη Τσάτσου.
Σε ανάρτησή του στα κοινωνικά δίκτυα, ξεκαθαρίζει: “Υποστηρίζω επίμονα, από την πρώτη στιγμή που διατέθηκαν τα εμβόλια, ότι πρέπει να υπάρξουν περιορισμοί, κυρώσεις και κίνητρα για να εμβολιαστούν όλοι. Και μάλιστα άσκησα κριτική στην Κυβέρνηση επειδή καθυστέρησε να επιβάλει περιορισμούς και κυρώσεις. Όμως η επιβολή προστίμων σε όσους δεν επιθυμούν να εμβολιαστούν είναι κατά τη γνώμη μου αντισυνταγματική ως υπέρμετρος και απρόσφορος περιορισμός της αυτονομίας του προσώπου, όσο κι αν οργιζόμαστε από τη στάση τους. Ζητήματα εγείρουν επίσης η ηλικιακή διάκριση και η υποβόσκουσα κοινωνική διάκριση, δηλαδή το γεγονός ότι για κάποιους τα 100 ευρώ είναι πολύτιμα και για άλλους ένα απλό φιλοδώρημα”.
Χαράλαμπος Τσιλιώτης
Υπέρ των πρόσφατων αποφάσεων γύρω από τον εμβολιασμό για τους άνω των 60 είναι και ο αναπληρωτής καθηγητής Συνταγματικού Δικαίου του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου, υπό συγκεκριμένους όρους όμως.
Ειδικότερα, ανέφερε: “Καταρχάς θεωρώ ότι η επιβολή υποχρεωτικού εμβολιασμού όπως έχει πει και το ΣτΕ σε δύο πρόσφατες αποφάσεις του του Δεκεμβρίου του 2020 και του Μαίου 2021, είναι συνταγματική με κάποιες προϋποθέσεις. Μία βασική προϋπόθεση είναι να τηρείται η αρχή της αναλογικότητας.
Το ίδιο έχει πει και το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου σε απόφαση του Απριλίου του 2021. Εξέτασε όχι μόνο το ζήτημα της υποχρεωτικότητας εμβολιασμού, αλλά και το θέμα της επιβολής προστίμου, δηλαδή της συνοδείας της υποχρεωτικότητας με την επιβολή της διοικητικής κύρωσης του προστίμου και έκρινε ότι στο μέτρο που το ποσό δεν είναι υπέρογκο, είναι σύμφωνο με την αρχή της αναλογικότητας και μάλιστα το ποσό στην περίπτωση που εξετάστηκε ήταν 400 ευρώ”.
