Το 2023 περίπου 335.300 άνθρωποι εισήλθαν στην ΕΕ παράτυπα, ο υψηλότερος αριθμός από το 2016 αλλά μακριά από το ρεκόρ του 2015, όταν η Frontex είχε καταγράψει περισσότερες από 1,8 εκατ. παράτυπες εισόδους. Σήμερα η Γερμανία επιστρέφει στους ελέγχους στα σύνορα της.
Η Ολλανδία κατέθεσε αίτημα προς την ΕΕ να εξαιρεθεί από τους κανόνες για τη μετανάστευση. Η Βρετανία προχωρά στη σύσταση ειδικής υπηρεσίας για την προστασία των συνόρων της: πόσους ανθρώπους αφορούν τα μέτρα αυτά που έχουν στόχο την αντιμετώπιση της παράτυπης μετανάστευσης και ποια η αποτελεσματικότητά τους; διερωτώνται οι ειδικοί.
Η Ελλάδα, ωστόσο από την πρώτη στιγμή αντιτάχθηκε σε κάθε προσπάθεια μονομερούς κατάργησης συνθηκών, («Σένγκεν»), δημιουργώντας κοινό μέτωπο με χώρες της Ε.Ε, τονίζοντας πως δεν μπορεί το βάρος να το σηκώσει μόνο ο Νότος.
Πόσοι είναι πραγματικά οι πρόσφυγες στην Ε.Ε;
«Μιλάμε πολύ για τις παράνομες αφίξεις διότι είναι πιο ορατές, αλλά η πραγματικότητα είναι ότι πολλοί άνθρωποι φτάνουν σε μια χώρα νόμιμα με βίζα και παραμένουν μετά τη λήξη της», εξηγεί η Τανιά Ρασό ειδική σε θέματα ευρωπαϊκού δικαίου και ερευνήτρια στο Ινστιτούτο Μελετών Δημόσιου Δικαίου στο Paris- Saclay. Ο αριθμός των ανθρώπων αυτών είναι δύσκολο να εκτιμηθεί.
Από τους μετανάστες που εισήλθαν στην Ευρώπη 1.129.800 κατέθεσαν το 2023 αίτηση για παροχή ασύλου λόγω των διώξεων που υφίστανται στη χώρα καταγωγής τους. Περισσότεροι από τους μισούς (52%) πρόσφυγες παγκοσμίως προέρχονται από τρεις χώρες: τη Συρία, το Αφγανιστάν και την Ουκρανία.
Σύμφωνα με τη υπηρεσία ασύλου της Ε.Ε η Γερμανία κατέγραψε τον μεγαλύτερο αριθμό αιτήσεων για τη χορήγηση ασύλου 334.000, περίπου το 30% του συνόλου. Ακολουθούν η Γαλλία με 167.000, η Ισπανία με 162.000 και η Ιταλία με 136.000.
Η Τανιά Ρασό σχολιάζοντας τις αποφάσεις της Γερμανίας έκανε λόγο για επικοινωνιακή στρατηγική « η επαναφορά των ελέγχων στα σύνορα της Γερμανίας εντάσσεται σε μια επικοινωνιακή στρατηγική ενόψει των περιφερειακών εκλογών στη χώρα, καθώς αυτό έχει ήδη γίνει ξανά στο παρελθόν. Πολλές άλλες χώρες το κάνουν τακτικά, χωρίς πραγματικά να διακόπτεται η ροή των μεταναστών» σημειώνει.
Όπως εξήγησε «δεν υπάρχει ο απαραίτητος αριθμός υπαλλήλων για να γίνονται οι έλεγχοι, μιας και στόχος των συμφωνιών Σένγκεν ήταν να καταργηθούν τα εσωτερικά σύνορα. Δεν υπάρχει προϋπολογισμός ούτε υποδομές, όπως μεθοριακά φυλάκια, γεγονός που περιορίζει την πραγματική αποτελεσματικότητα του μέτρου» τόνισε.
Ποιες οι συμφωνίες της Ε.Ε με τρίτες χώρες για το μεταναστευτικό
Η ΕΕ έχει επίσης συνάψει συμφωνίες με τρίτες χώρες, μεταξύ των οποίων η Τυνησία, η Αίγυπτος και η Μαυριτανία, προκειμένου αυτές να εμποδίζουν τους μετανάστες να προσπαθούν να φτάσουν ως την Ευρώπη.
«Οι συμφωνίες αυτές είναι βραχυπρόθεσμα αποτελεσματικές όμως εξαρτώνται από την καλή θέληση των εταίρων, ενώ μπορεί να οδηγήσουν σε μια μορφή εκβιασμού», αποκαλύπτει η Καμίλ λε Κοζ, ερευνήτρια στο Migration Policy Institute. Συμπληρώνει «σίγουρα υπάρχει μείωση των αφίξεων στην οδό της κεντρικής Μεσογείου, αλλά παράλληλα υπάρχει μεγάλη αύξηση στα Κανάρια νησιά (+126%)».
Οι εκτιμήσεις της Frontex, για τους μετανάστες
Σύμφωνα με τις πιο πρόσφατες εκτιμήσεις της Frontex, τους πρώτους οκτώ μήνες του 2024 μειώθηκαν κατά 39% “οι εντοπισμοί” παράνομων μεταναστών που προσπαθούσαν να εισέλθουν στην ΕΕ. Όμως αν και στην οδό των Βαλκανίων και σε αυτή της κεντρικής Μεσογείου οι εισροές μειώθηκαν (-77% και -64% αντίστοιχα), αυτές στη δυτική Αφρική και τα ανατολικά χερσαία σύνορα κατέγραψαν σημαντική αύξηση (+123% και +193%).
«Η ουκρανική κρίση έδειξε ότι η υποδοχή θα μπορούσε να λειτουργεί, διότι όλες οι χώρες συμφώνησαν και διότι έγιναν εξαιρέσεις σε κάποιους κανόνες, κυρίως στο γεγονός ότι οι Ουκρανοί μπορούσαν να εγκατασταθούν όπου ήθελαν», παρατηρεί η Λε Κοζ.
Σύμφωνα με την Τανιά Ρασό «πρέπει να αντιστρέψουμε τη λογική προσέγγισης στο μεταναστευτικό: το να εγείρουμε τείχη δεν λειτουργεί. Το κεντρικό ζήτημα είναι η υποδοχή και η διαχείριση των αφίξεων. Σήμερα είμαστε αντιμέτωποι με κάτι σαν διαρροή νερού, βάζουμε το δάκτυλο πάνω της, αλλά η διαρροή εμφανίζεται αλλού» σημειώνει.
Τέλος η Καμίλ λε Κοζ υπογραμμίζει ότι «οι άνθρωποι που έχουν αποφασίσει να φύγουν θα βρουν έναν τρόπο να το κάνουν, καθώς μάλιστα η φαντασία των διακινητών στην εύρεση νέων μέσων να περάσουν τα σύνορα είναι αρκετά απεριόριστη».
