Σύμφωνα με τα στοιχεία της φετινής έκθεσης της Εθνικής Αρχής Ανώτατης Εκπαίδευσης, μόνο ένας στους δύο Έλληνες φοιτητές καταφέρνει να ολοκληρώσει τις σπουδές του.
Όπως αναφέρεται στην έκθεση, η Ελλάδα διαθέτει έναν από τους μεγαλύτερους φοιτητικούς πληθυσμούς ανάμεσα στις χώρες της Ευρώπης και του ΟΟΣΑ. Ο αριθμός των αποφοίτων της όμως υστερεί σε σημαντικό βαθμό. Οι πτυχιούχοι των Ελληνικών ΑΕΙ είναι κατά 50% λιγότεροι από τους ετήσιους εισακτέους. Υπολογίζεται ότι κάθε χρόνο, από τους 80.000 συνολικά φοιτητές που εισάγονται στα πανεπιστήμια, αποφοιτούν μόλις 44.000.
Τα ευρήματα της έκθεσης καθιστούν σαφές πως υπάρχει ένας υπέρμετρος όγκος φοιτητών στη χώρα μας που δεν καταφέρνει ή συχνά δεν επιθυμεί και από την αρχή να τελειώσει τις σπουδές του.
Η υπερπροσφορά θέσεων σε ΑΕΙ οδηγεί σε ένα μεγάλο ποσοστό εισακτέων που απλά «λιμνάζουν», δίχως την πρόθεση ή τις απαραίτητες δεξιότητες για να ολοκληρώσουν τον κύκλο φοίτησής τους. Πρόκειται για ένα χρόνιο δομικό πρόβλημα της ανωτάτης εκπαίδευσης στην Ελλάδα, που απαιτεί ριζικές λύσεις, καθώς ανεβάζει τα οικονομικά κόστη τόσο του κράτους, που αναγκάζεται να συντηρεί σχολές με μικρό αριθμό αποφοίτων, όσο και των οικογενειών των εισακτέων εκείνων που σπουδάζουν μακριά από το σπίτι τους.
Ποιες σπουδές επιλέγουν οι Έλληνες
Η έκθεση καταγράφει και το αντικείμενο σπουδών που επιλέγεται περισσότερο από τους Έλληνες φοιτητές.
Οι περισσότεροι επιλέγουν τις επιστήμες της μηχανικής, των κατασκευών και της δόμησης (20,97%).
Στη δεύτερη θέση, σε αντίθεση με τον μέσο όρο των χωρών της ΕΕ, έρχονται οι επιστήμες της διοίκησης επιχειρήσεων και οι νομικές σπουδές (20,66%).
Οι τέχνες και οι ανθρωπιστικές επιστήμες (13,25%) αποτελούν την τρίτη επιλογή των Ελλήνων φοιτητών (τέταρτη επιλογή στην Ευρώπη).
Ακολουθούν: οι κοινωνικές επιστήμες, η δημοσιογραφία και η πληροφόρηση (12,69%), οι φυσικές επιστήμες, τα μαθηματικά και η στατιστική (9,52%), οι επιστήμες υγείας και κοινωνικής πρόνοιας (7,86%), η εκπαίδευση (4,67%), οι γεωπονικές επιστήμες, η ιχθυοκαλλιέργεια και η κτηνιατρική (4,05%), οι επιστήμες πληροφορικής και επικοινωνιακών συστημάτων (3,42%) και οι υπηρεσίες (2,79%).
Σπουδές και πανδημία
Σημαντικές είναι και οι επιπτώσεις που έχουν καταγραφεί στα ελληνικά πανεπιστήμια με την εμφάνιση του κορωνοϊού, καθώς όλες οι βαθμίδες της εκπαίδευσης επηρεάστηκαν σε σημαντικό βαθμό από την πανδημία.
«Περίπου 1,5 δισεκατομμύρια μαθητές και φοιτητές δεν μπορούσαν ή και δεν μπορούν ακόμη να έχουν φυσική παρουσία στα εκπαιδευτικά ιδρύματα των χωρών τους (λόγω των περιοριστικών μέτρων)» αναφέρεται χαρακτηριστικά στην έκθεση.
«Στις περισσότερες χώρες (περιλαμβανομένης και της Ελλάδας) τα εκπαιδευτικά ιδρύματα όλων των βαθμίδων, αξιοποιώντας την τεχνολογία, προχώρησαν σε προσαρμογή του τρόπου εκπαίδευσης (π.χ. σύγχρονη/ασύγχρονη τηλεκπαίδευση) και της συνολικής λειτουργίας τους (π.χ. αναθεώρηση στρατηγικής, ευέλικτες μορφές εργασίας), λαμβάνοντας μέριμνα για την όσο το δυνατό καλύτερη διατήρηση του επιπέδου ποιότητας (π.χ. ταχύρρυθμα μαθήματα προς το διδακτικό προσωπικό για την ηλεκτρονική μάθηση και τη χρήση ψηφιακού διδακτικού υλικού, εναλλακτικές μέθοδοι αξιολόγησης, ηλεκτρονική πύλη με πληροφόρηση για διαθέσιμα εργαλεία, παροχή ψυχολογικής υποστήριξης)» αναφέρει η ΕΘΑΑΕ.
Οι επιπτώσεις της πανδημίας
Σύμφωνα με δεδομένα της Παγκόσμιας Τράπεζας, που αναφέρονται στην έκθεση, στις αρχές Απριλίου του 2020 (στην Ελλάδα από 10-3-2020), ιδρύματα ανώτατης εκπαίδευσης από 175 χώρες ανέστειλαν προσωρινά τη λειτουργία τους λόγω του κορωνοϊού, επηρεάζοντας πάνω από 220 εκατομμύρια φοιτητές, πλήθος ερευνητών, διδακτικό και διοικητικό προσωπικό.
Οι επιπτώσεις της πανδημίας στα ιδρύματα ήταν πολλαπλές και πολυεπίπεδες. Μεταξύ άλλων τα έσοδα των ιδρυμάτων στο εξωτερικό από τα δίδακτρα, από την έρευνα, τη διοργάνωση συνεδρίων και τη στέγαση φοιτητών παρουσιάσανε τεράστιες απώλειες.
Από την έκθεση προκύπτει μεταξύ άλλων ότι ο ρόλος της τεχνολογίας στην αντιμετώπιση των επιπτώσεων της πανδημίας και στην κατά το δυνατό ομαλότερη λειτουργία των ιδρυμάτων είναι κομβικής σημασίας.
Ωστόσο, όπως τονίζεται μεταξύ άλλων, ειδικά ως προς την εκπαιδευτική διαδικασία, η πλήρης αξιοποίηση της τεχνολογίας δεν εξαντλείται μόνο στην ανάρτηση των παρουσιάσεων από κάθε διάλεξη σε μια πλατφόρμα τηλεκπαίδευσης και στη μετάδοση ενός μαθήματος μέσω Zoom, Teams, Webex κ.λπ.
Περιλαμβάνει ουσιαστικότερες αλλαγές, όπως είναι ο επανασχεδιασμός των μαθησιακών αντικειμένων και η προσαρμογή τους στο ψηφιακό περιβάλλον, η διαθεσιμότητα εναλλακτικών/πολλαπλών διαδρομών μάθησης, ο εμπλουτισμός του διδακτικού υλικού με πολυμεσικό περιεχόμενο και διαδραστικές εφαρμογές που προάγουν τη συνεργασία και την ενεργό συμμετοχή των φοιτητών.
Επιπλέον, σύμφωνα με τα στοιχεία του ΟΟΣΑ και της Eurostat το επίπεδο ανώτατης εκπαίδευσης του πληθυσμού, διεθνώς, εμφανίζει διαχρονικά ανοδική τάση, τόσο στις ηλικίες 25-34 όσο και στις ηλικίες 25-64.
Στο σύνολο των χωρών του ΟΟΣΑ, τα άτομα ηλικίας 25-34 διαθέτουν κατά μέσο όρο υψηλότερο επίπεδο εκπαίδευσης απ’ ό,τι τα μεγαλύτερης ηλικίας άτομα.
Σε ό,τι αφορά στο φύλο, οι γυναίκες απόφοιτοι τριτοβάθμιας εκπαίδευσης υπερτερούν αριθμητικά έναντι των ανδρών.
Πτυχιούχοι
Στην Ελλάδα, το ποσοστό των κατόχων πτυχίου τριτοβάθμιας εκπαίδευσης στις ηλικίες 25-34 βρίσκεται κοντά στον μέσο όρο των χωρών του ΟΟΣΑ: 42% έναντι 45% στον ΟΟΣΑ.
Αντίθετα, στις ηλικίες 25-64 το ποσοστό των κατόχων πτυχίου τριτοβάθμιας εκπαίδευσης υπολείπεται κατά 32% έναντι 40% στον ΟΟΣΑ. Παράλληλα, οι γυναίκες με πτυχίο τριτοβάθμιας εκπαίδευσης στην Ελλάδα υπερτερούν αριθμητικά των ανδρών κατά 15%. Ωστόσο, η αμοιβή των γυναικών με πτυχίο ανώτατης εκπαίδευσης ανέρχεται μόλις στο 78% των αποδοχών των ανδρών.
Απασχόληση
Η απασχόληση των πτυχιούχων στην Ελλάδα βρίσκεται σε σημαντικά χαμηλότερο επίπεδο από αυτό των χωρών της Ευρώπης και του ΟΟΣΑ.
Επίσης, η Ελλάδα βρίσκεται στις τελευταίες θέσεις των χωρών του ΟΟΣΑ τόσο στην απασχόληση των πτυχιούχων τριτοβάθμιας εκπαίδευσης ηλικίας 25-64 (76%) όσο και των νέων αποφοίτων ηλικίας 25- 34 (73%) (επίπεδα 5-8) απέχοντας 12 ποσοστιαίες μονάδες από τον μέσο όρο των χωρών του ΟΟΣΑ.
