Γράφει: η Κοσμά Μάτα επχειρηματίας τουρισμού

Σε πολλές χώρες οι διαδικτυακές πλατφόρμες βρίσκονται υπό αυστηρή εποπτεία λόγω της κυρίαρχης θέσης τους στην αγορά και της χρήσης αμφιλεγόμενων πρακτικών, ιδίως της επιβολής “Όρων Ισοτιμίας Τιμής”. Αυτοί οι όροι, που είναι διαδεδομένοι σε πολλές βιομηχανίες όπως η ψυχαγωγία, η ασφάλιση, τα ψηφιακά αγαθά και τα συστήματα πληρωμών, αποτρέπουν έναν πωλητή από το να προσφέρει το ίδιο προϊόν σε άλλες πλατφόρμες ή εναλλακτικά κανάλια πωλήσεων σε χαμηλότερη τιμή.

Οι “Όροι Ισοτιμίας Τιμής” εγείρουν σημαντικούς προβληματισμούς καθώς μπορούν να μειώσουν τον ανταγωνισμό τιμών, να ενθαρρύνουν υψηλές προμήθειες και να προκαλέσουν πιθανές επιπτώσεις αποκλεισμού της αγοράς. Παρά τις ανησυχίες, εξακολουθούν γενικά να θεωρούνται νόμιμοι και οι διαδικτυακές πλατφόρμες συχνά τους επιβάλλουν και τους εφαρμόζουν σε πολλές χώρες, αν και σε ορισμένες περιπτώσεις αμερικανικές αρχές ανταγωνισμού έχουν αρχίσει να τους απαγορεύουν κατ’ αναλογία σε συγκεκριμένους τομείς ή πλατφόρμες.

Μέχρι τώρα, δεν υπάρχει πειστική απάντηση για το πως η κατάργηση αυτών των συμβατικών περιορισμών έχει επηρεάσει τη συμπεριφορά τιμολόγησης των πωλητών που λειτουργούν σε μία πλατφόρμα. Ως γνωστόν ένας “ευρύς όρος ισοτιμίας τιμής” απαιτεί ότι η τιμή που χρεώνεται από τα ξενοδοχεία σε διαδικτυακές ταξιδιωτικές υπηρεσίες δεν μπορεί να μειωθεί κατά την πώληση μέσω εναλλακτικών καναλιών. Αντιθέτως, ένας “στενός όρος ισοτιμίας τιμής” είναι λιγότερο αυστηρός, καθώς επιτρέπει στα ξενοδοχεία να μειώνουν την τιμή όταν πωλούν μέσω ανταγωνιστικών διαδικτυακών ταξιδιωτικών υπηρεσιών, αλλά όχι όταν πωλούν άμεσα μέσω της ιστοσελίδας τους, εκτός εάν η έκπτωση είναι μέρος ενός προγράμματος επιβράβευσης.

Τήνος, Aqua Palazo

Σε κάθε περίπτωση και οι δύο τύποι “Όρων Ισοτιμίας Τιμής” έχουν εγείρει σοβαρές ανησυχίες για ανταγωνισμό. Για τον λόγο αυτόν οι Αρχές Ανταγωνισμού στην Ευρωπαική Ένωση υποστηρίζουν ότι μόνον η πλήρης κατάργησή τους μπορεί να ενισχύσει τον ανταγωνισμό σε έναν τομέα που χαρακτηρίζεται από υψηλή συγκέντρωση.   

Νέα δεδομένα από 1/7/2024 για την Booking.com

Οι “Όροι Ισοτιμίας Τιμής” (price parity clauses) επηρεάζουν σοβαρά τον ξενοδοχειακό κλάδο καθώς οι διαδικτυακές ηλεκτρονικές πλατφόρμες εφαρμόζοντας αυτούς στις κρατήσεις έχουν καταφέρει να πωλούν τα δωμάτια των συνεργατών τους – ξενοδοχείων σε πολύ καλύτερες τιμές από αυτές που τα πωλούν τα ίδια τα ξενοδοχεία είτε στον δικό τους ιστότοπο είτε σε εναλλακτικά ανεξάρτητα κανάλια διανομής. Μάλιστα η Booking.com επέβαλε με υποχρεωτικό τρόπο στα ξενοδοχεία να πωλούν, μέσω των ιστοσελίδων τους, τα δωμάτιά τους σε τιμές υψηλότερες από τις τιμές πώλησης στην πλατφόρμα της, ζητώντας από τους συνεργάτες της – ξενοδόχους πάντα τις καλύτερες τιμές. Αυτό είχε ως συνέπεια η Booking.com να έχει πάντα πιο οικονομικές τιμές στην αγορά και να είναι πιο ελκυστική στους πελάτες, οι οποίοι έτσι προτιμούσαν την πλατφόρμα της αντί να προβαίνουν σε απευθείας κρατήσεις στα ξενοδοχεία.

Η πολιτική αυτή της Booking.com, βασιζόμενη στην ρήτρα “καλύτερη τιμή”, καταγγέλθηκε στο παρελθόν από τους ξενοδόχους, ως αθέμιτη και καταχρηστική, και η καταγγελία εξετάθηκε από την Ευρωπαική Επιτροπή. Στις 16-5-2024 η Επιτροπή αποφάσισε να απαγορεύσει την πολιτική αυτή στην Booking.com από 1-7-2024 και έτσι οι ξενοδόχοι είναι πλέον ελεύθεροι να διαθέτουν τα δωμάτια των ξενοδοχείων τους σε τιμές καλύτερες από την Booking.com, κάτι που άλλωστε ευνοεί και τους ίδιους τους καταναλωτές, που με τον τρόπο αυτόν γλυτώνουν τις προμήθειες και τυχόν άλλες επιβαρύνσεις υπέρ της Booking.com. Βέβαια μπορεί τώρα να ισχύουν κάποιες δεσμεύσεις για την Booking.com αλλά οι υπόλοιπες πλατφόρμες δεν επηρεάστηκαν καθόλου από την εξέλιξη αυτή και εξακολουθούν να εφαρμόζουν στις κρατήσεις “price parity clauses” συμπιέζοντας πολύ με τον τρόπο αυτόν τα ήδη υφιστάμενα μειωμένα κέρδη των ξενοδόχων. 

Το “γαλλικό μοντέλο” για τους “Όρους Ισοτιμίας Τιμής”. 

Ο ελληνικός ξενοδοχειακός κλάδος αντιμετωπίζει τεράστιο ανταγωνισμό από άλλου τύπου καταλύματα μέσω πλατφορμών, όπως π.χ. Airbnb, και ζητά χρόνια τώρα ευελιξία στην τιμολογιακή του πολιτική. Αρκεί να αναφέρω ότι για το 2024, ενώ σε όλη την Ελλάδα υπάρχει μείωση στις κρατήσεις στα ξενοδοχεία και στα resorts αντιθέτως υπάρχει αύξηση των κρατήσεων στα Airbnb. Η Γαλλία λοιπόν, η οποία επί χρόνια δεχόταν πίεση από τους

Τήνος, Aqua Palazo

ξενοδόχους της για να αναλάβει συγκεκριμένη νομοθετική πρωτοβουλία περιορισμού των πλατφορμών, θέσπισε νόμο τον Αύγουστο του 2015 (γνωστός και ως “Νόμος Μακρόν”), ο οποίος απαγόρευσε τους “Ορους Ισοτιμίας Τιμής” με αποτέλεσμα την σταδιακή ομαλοποίηση της τιμολογιακής πολιτικής στην αγορά. Λίγες εβδομάδες μετά την εφαρμογή του “Νόμου Μακρόν” βραχυπρόθεσμες αναλύσεις έδειξαν σημαντική ανταπόκριση των τιμών των ξενοδοχείων στην Booking.com.

Συγκεκριμένα, βρέθηκε μείωση τιμής κατά 2,6% ενώ μεσοσταθμικά τα ξενοδοχεία στην Booking.com μείωσαν τις τιμές τους μόνο κατά 1,6%, που ίσως να οφείλεται στην δυσκολία επαναδιαπραγμάτευσης των συμβατικών συμφωνιών με κυρίαρχες διαδικτυακές ταξιδιωτικές υπηρεσίες όπως είναι η Booking.com. Μια πιο θετική αντίδραση στις τιμές παρατηρήθηκε ειδικά κατά την εξέταση των ξενοδοχείων υψηλής αξιολόγησης και των αλυσίδων ξενοδοχείων. Σε αυτές τις εγκαταστάσεις εμφανίσθηκε πιο έντονη μείωση τιμής, που οφείλεται σαφώς σε διάφορους παράγοντες, όπως π.χ. η χρήση περισσότερων καναλιών διανομής, η υψηλότερη φήμη και η συμβατική δύναμη. Συμπερασματικά, ο “Νόμος Μακρόν”, εννέα (9) ακριβώς χρόνια μετά την εφαρμογή του, μόνο θετικά αποτελέσματα είχε για τον ξενοδοχειακό κλάδο της Γαλλίας καθώς αφενός μεν σταμάτησε το “παιχνίδι” μεταξύ του Κράτους/Αρχής Ανταγωνισμού και των Online Travel Agencies αφετέρου δε περιόρισε την αντιανταγωνιστική πρακτική των διαδικτυακών πλατφορμών, οι οποίες με την τακτική τους είχαν επηρεάσει βαθιά την επιχειρηματική δραστηριότητα και την τιμολογιακή πολιτική των ξενοδοχείων. 

Νομοθετική παρέμβαση για τους “Όρους Ισοτιμίας Τιμής”

Πιστεύω ότι η Ελλάδα πρέπει να ακολουθήσει το παράδειγμα της Γαλλίας και να νομοθετήσει την κατάργηση των “Όρων Ισοτιμίας Τιμής” σε όλες τις διαδικτυακές πλατφόρμες. Οι συνθήκες τώρα είναι ώριμες για τους κάτωθι λόγους :

1) Στην Γαλλία το εγχείρημα πέτυχε απόλυτα και η κατάσταση βελτιώθηκε στον ξενοδοχειακό κλάδο.

2) Ο ανταγωνισμός στην Ελλάδα είναι πολύ μεγάλος για τα ξενοδοχεία.

3) Το Ξενοδοχειακό Επιμελητήριο Ελλάδος (ΞΕΕ) έχει ήδη προσφύγει για το θέμα αυτό κατά της Booking.com και της Expedia στην Επιτροπή Ανταγωνισμού.

4) Ενώ  στην Booking.com επιβλήθηκαν με την “Πράξη για τις Ψηφιακές Αγορές” (DMA)  κάποιες δεσμεύσεις οι υπόλοιπες πλατφόρμες εξακολουθούν να επιβάλλουν “Όρους Ισοτιμίας Τιμής” (price parity clauses), οπότε το πρόβλημα συνεχίζεται και μπορεί να λυθεί οριζόντια και ενιαία μόνο με σχετικό νόμο.

Η νομοθετική παρέμβαση, όπως και στην Γαλλία, θα πρέπει να έχει δύο βασικά χαρακτηριστικά :

1) Να επιτρέπεται στα ξενοδοχεία να προσφέρουν τις τιμές που θέλουν μέσω οποιωνδήποτε καναλιών, συμπεριλαμβανομένου και του δικού τους ιστότοπου, ανεξάρτητα από τις τιμές που προσφέρουν σε οποιεσδήποτε άλλες διαδικτυακές πλατφόρμες κρατήσεων.

2) Οι κανόνες που θα θεσπισθούν, όπως π.χ. κατάργηση ρητρών ισοτιμίας, πρόβλεψη για συγκεκριμένες ποινές σε περίπτωση μη τήρησης των κανόνων από πλευράς πλατφορμών) να ισχύουν ανεξάρτητα από την έδρα της εγκατάστασης της διαδικτυακής πλατφόρμας κρατήσεων, υπό την προϋπόθεση ότι η υπηρεσία παρέχεται σε κατάλυμα που βρίσκεται και παρέχει υπηρεσίες στην Ελλάδα.

Προτείνω να αναληφθεί πρωτοβουλία για την νομοθετική αυτή παρέμβαση, η οποία πρέπει να γίνει όσο το δυνατόν πιο σύντομα καθώς θα έχει θετικό αντίκτυπο για τον ξενοδοχειακό κλάδο, τον τουρισμό μας γενικότερα αλλά και την εθνική μας οικονομία ενώ θα ενισχύσει σημαντικά και τις τουριστικές επιχειρήσεις συμβάλλοντας εμμέσως στην διατήρηση των θέσεων εργασίας.

Κοσμά Μάτα

Επιχειρηματίας στον τουρισμό, στην Τήνο