Μεγάλο χάσμα μεταξύ Βόρειας και Νότιας Ευρώπης έχει δημιουργήσει η ενεργειακή κρίση. Ελλάδα και την Ιταλία βρίσκονται στο επίκεντρο των δραματικών αυξήσεων στις τιμές ηλεκτρικής ενέργειας. Σύμφωνα με το Reuters, το κόστος ρεύματος στις δύο χώρες είναι 12 φορές υψηλότερο συγκριτικά με τις σκανδιναβικές χώρες.
Η κατάσταση επιδεινώθηκε δραματικά μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, οδηγώντας σε μαζικές κρατικές επιδοτήσεις στην Ελλάδα. Οι κύριοι παράγοντες που διαμορφώνουν αυτή την ανισότητα περιλαμβάνουν την έλλειψη ενεργειακών διασυνδέσεων στη Νοτιοανατολική Ευρώπη, την περιορισμένη αποθηκευτική ικανότητα, και την καθυστέρηση στην ανάπτυξη ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, σε έντονη αντίθεση με τις προηγμένες υποδομές και τις πράσινες επενδύσεις των βόρειων χωρών.
Η κρίση των τιμών και οι επιπτώσεις στην οικονομία
Σε αυξημένα επίπεδα έχει φτάσει η τιμή χονδρικής του ρεύματος στην Ελλάδα, προκαλώντας σοβαρές οικονομικές επιπτώσεις. Από το 2021, η χώρα έχει αναγκαστεί να διαθέσει το αστρονομικό ποσό των 11 δισεκατομμυρίων ευρώ σε ενεργειακές επιδοτήσεις για την προστασία καταναλωτών και επιχειρήσεων. Το 2022, η συνολική δαπάνη για επιδοτήσεις έφτασε το 5,3% του ΑΕΠ, υπερδιπλάσια από την Ιταλία που κατέλαβε τη δεύτερη θέση στην ΕΕ.
Η κατάσταση έχει επιδεινώσει σημαντικά την κρίση κόστους ζωής στην Ελλάδα, η οποία ήδη προσπαθεί να ανακάμψει από την παρατεταμένη κρίση χρέους 2009-18. Σύμφωνα με τον Νίκο Μαγγίνα, ανώτερο οικονομολόγο της Εθνικής Τράπεζας, οι αυξημένες τιμές έχουν άμεσο αρνητικό αντίκτυπο στην κατανάλωση των νοικοκυριών και στη διάρθρωση του κόστους για τις βιομηχανίες, τις αεροπορικές εταιρείες και τη ναυτιλία.
Υποδομές και ενεργειακή απομόνωση
Σοβαρή υστέρη αντιμετωπίζει η Νοτιοανατολική Ευρώπη στις ενεργειακές υποδομές. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η τεράστια διαφορά στην αποθηκευτική ικανότητα: η Γερμανία διαθέτει 1.668 μεγαβάτ αποθηκευτικής ικανότητας μεγάλης κλίμακας, ενώ η ηπειρωτική Ελλάδα μηδενική, σύμφωνα με στοιχεία της LCP Delta.
Ο Henning Gloystein, επικεφαλής του τμήματος ενέργειας της Eurasia Group, τονίζει ότι η έλλειψη διασυνδέσεων στη Νοτιοανατολική Ευρώπη και τα Βαλκάνια καθιστά εξαιρετικά δύσκολη την εισαγωγή ενέργειας σε περιόδους αυξημένης ζήτησης ή χαμηλής παραγωγής από ανανεώσιμες πηγές.
Αντίθετα, χώρες όπως η Ισπανία έχουν σημειώσει εντυπωσιακή πρόοδο, με το 60% της ηλεκτρικής παραγωγής τους να προέρχεται από ανανεώσιμες πηγές το πρώτο εξάμηνο του τρέχοντος έτους, αύξηση από 51% πέρυσι. Αυτό οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στη στοχευμένη χρηματοδότηση από την ΕΕ.
Μπροστά σε αυτή την κατάσταση, ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης έχει απευθυνθεί εγγράφως στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή, ζητώντας άμεση παρέμβαση για την αντιμετώπιση των “απαράδεκτων” διαφορών στο κόστος ρεύματος μεταξύ των ευρωπαϊκών χωρών. Η κατάσταση αναδεικνύει την επείγουσα ανάγκη για στρατηγικές επενδύσεις στις ενεργειακές υποδομές της Νότιας Ευρώπης και την ενίσχυση των διασυνοριακών διασυνδέσεων.
